کسب سود بدون ریسک

دو سال بعد از شرایط پرتلاطم بورس شیکاگو ناشی از عدم توانایی دسترسی معامله گران به نرخهای بین بانکی مطلوب به دلیل کاستی های سیستم قیمت گذاری نرخ ثابت مبتنی بر طلا برای دلار(سیستم برتن ودز)در سال 1970 میلادی اولین بازار قراردادهای آتی ارز در بورس بین المللی نیویورک شروع به کار کرد که باآغاز فعالیت این بازار در کمتر از یکسال چنان اعتمادی از جنبه کارکردی برای اقتصاددانان و و بانکداران آمریکایی بوجود آمد که باعث ملغی شدن سیستم قیمت گذاری برتن ودز که عامل کسری تراز پرداخت تجاری،افزایش تورم و کاهش رشد اقتصادی در آن ایام بود توسط نیکسون رییس جمهور وقت ایالت متحده شد. به گزارش TSEpress   به نقل ازاقتصاد نیوز  با اشاره ای گذرا به حجم روزانه 5 تریلیون دلاری معاملات بازار ارز فارکس که حدود 10 درصد از آن سهم قراردادهای آتی میباشد و همچنین رشد خیره کننده بازارهای آتی ارز در اقتصادهای نوظهور( مثلا در سال 2006 معاملات فیوچرز ارز در ترکیه با رشد 300 درصدی بیشترین رشد را در بین بازار ارزی جهان کسب کرد)میتوان پی به اهمیت این بازار برد.لازم به ذکر است معاملات آتی فیوچرز در رقابت با ابزارهای نوین مالی دیگری مانند آپشن و سوآپ در راستای پوشش ریسک، این سهم از ارزش بازار را به خود اختصاص داده است. لازمه اصلی و بلا منازع تشکیل بازار ارز به صورت قابل معامله بر روی تابلوهای بورسی چه از نوع آتی و چه نقدی تغییر رویکرد دولت ها در تنظیم نظام ارزی شان از نرخ ثابت به نظام ارزی نرخ شناور میباشد.برای درک بهتر این مطلب به چند مفهوم مهم اقتصادی در تفاوت این دو نظام ارزی می پردازیم،در نظام ارزی نرخ ثابت افزایش قدرت پول ملی توسط دولت به صورت دخالت مستقیم و با اصطلاح Revaluation انجام میگیرد حال آنکه همین اقدام در نظام شناور با اسم Currency appreciation و کاملا غیرمسقیم با ابزارهای ذیل صورت می‌پذیرد: 1)International parity conditions مثل بازی با نرخ بهره که این روزها در امریکا در حال انجام است و اثرات آن را کاملا در شاخص دلار می بینیم. 2)مدل تراز پرداخت(Balance of payment model) که اشاره به تنظیم تراز پرداخت در راستای جهت دهی به پول ملی دارد. 3)مدل بازار دارایی ها (Asset market model) که مفهوم آن اینست که هر چه دارایی هایی مانند سهام هر کشور ارزشمندتر شود تقاضا برای پول ملی آن کشور بیشتر شده و موجب تقویت پول ملی میشود.که قطعا مسیولین بانک مرکزی به عنوان تبیین کننده رویه های ارزی همگام، با ایجاد زیر ساختهای قراردادها آتی ارز توسط سازمان بورس برای هر چه کاراتر شدن این بازار این مسایل را در نظر گرفته اند. مفهوم اصلی بازارهای مشتقه که بازار آتی ارز نیز جزیی از آنها است پوشش ریسک میباشد،مسلما یکی از مشکلات سرمایه گذاران خارجی در بازار ایران نبود روشی برای کنترل ریسک نرخ ارز بوده که امید میرود با شروع به کار این بازار این مساله حل شود. فعالین اصلی این بازار دولت (بعنوان فروشنده نفت و مواد معدنی)و شرکت های صادراتی در سمت عرضه و در طرف خریدار سرمایه گذاران خارجی و شرکت های وارداتی می باشند.یکی دیگر از گروههایی که به طور حتم از این بازار استقبال فروانی میکنند آربیتراژورها هستند که با توجه به اختلاف معنا دار نرخ تسهیلات در خارج از کشور و نرخ سپرده بانکی داخلی در صورت ارایه اهرم های مناسب در این بازار شاهد هجوم این افراد با پشتوانه جریانهای نقدی خارج از کشور(حداقل از طرف ایرانیان مهاجر)برای شکار موقعیت های آربیتراژی و کسب سود بدون ریسک خواهیم بودکه این مساله به طور ناخوداگاه می تواند منجر به کاهش نرخ سود بانکی هم شود. در انتها نگارنده امیدوار است که با توجه به رویکرد مثبت و حرفه ای دولت در تنظیم شناور نرخ ارز مدیریت شده مطابق با برنامه چهارم و پنجم توسعه، جهت گیری مسولین در ایجاد این بازار جدید متفاوت با وعده های انجام نشده در سال 91 باشد و با آغاز به کار بازارقراردادهای آتی ارز شاهد هر چه شفاف تر شدن نرخ گذاری این کالا و امکان استفاده سرمایه گذاران از موقعیت های پوشش ریسک ارزی و ورود بازار سرمایه کشورمان به کلاس کاری جدید باشیم. * پگاه خوشجو/تحلیلگر کارگزاری بانک پاسارگاد