بررسی و تحلیل صنعت مس - بخش چهارم

تولید مس پالایش یافته جهان

در این حالت روش مورد استفاده برای تولید فلز مس، روش هیدرومتالورژی می باشد. با پیدایش روش SX-EW، تولید مس از لیچینگ است در حال افزایش است. تولید مس پالایش یافته جهان از کمتر از 1% در اواخر دهه 1960 به 17% از تولید جهانی در سال 2014 افزایش یافته است. تولید مس تصفیه شده از لیچینگ در حال افزایش است.

نمودار 10 - تولید مس پالایش یافته جهان از سال 1960 تا سال 2014 (منبع: ICGS ، ارقام به هزار تن)

• ظرفیت مس پالایش یافته به نسبت میان تولید و ظرفیت، نرخ استفاده از ظرفیت می گویند. نرخ استفاده از ظرفیت پالایشگاه جهان در سال 2014 حدود 82% است. نمودار زیر ظرفیت مس پالایش یافته جهان با روش های مختلف تصفیه را نشان می دهد. همانگونه که مشاهده می شود استفاده از روش Electrolytic پیوسته در حال افزایش است.

نمودار 11 - ظرفیت مس پالایش یافته براساس روش های مختلف از سال 1960 تا 2018

(منبع: ICGS ، ارقام به هزار تن)

• تولید مس پالایش یافته به تفکیک قاره و کشور در سال 1990 قاره آمریکا با تولید 4250 هزار تن و اروپا با تولید 3000 هزار تن بیشترین تولید مس پالایش یافته جهان را دارا بوده اند. در سال 2012 آسیا رهبری منطقه در تولید مس پالایش یافته را بدست آورد. آسیا در سال 1990، 2500 هزار تن مس پالایش یافته تولید کرد که این مقدار در سال 2014 به 11650 هزار تن رسید. در سال های اخیر تولید مس پالایش یافته در چین به سرعت در حال افزایش است. بطوریکه تقریبا نیمی از مس پالایش یافته جهان را تولید می کند. ایران بیستمین کشور تولید کننده مس پالایش یافته جهان است.

نمودار 12 - تولید مس پالایش یافته براساس قاره از سال 1990 تا 2014 (منبع: ICGS ، ارقام به هزار تن)

نمودار 13 - تولید مس پالایش یافته براساس کشور در سال 2014

(منبع: ICGS ، ارقام به هزار تن)

جدول 4 - بیست پالایشگاه برتر مس جهان در سال 2014 (منبع: ICGS ، ارقام به هزار تن)

تولید مس نیمه تمام و آلیاژ مس نیمه تمام در جهان اولین کاربران مس اصولا Fabricators Semisگفته می شوند که مس را در پالایشگاه ها به مس نیمه تمام و آلیاژ مس تبدیل می کنند. در روش های پالایشگاهی پردازش Semis Fabricators (از جمله کاتد، نوار سیم، شمش، اسلب بیلت و کیک)، از مس ناخالص و ذوب مستقیم قراضه به عنوان خوراک برای تولید مس نیمه تمام و آلیاژ مس استفاده می شود.

نمودار 14 - تولید مس و آلیاژ مس نیمه کاره در جهان از سال 1980 تا 2014 (منبع: ICGS ، ارقام به هزار تن)

• تقسیم بندی تولید مس و آلیاژ مس نیمه تمام در جهان

نمودار 15 - تقسیم بندی تولید مس و آلیاژ مس نیمه تمام در جهان در سال 2014 (منبع: ICGS)

• تولید مس و آلیاژ مس نیمه تمام به تفکیک قاره و کشور آسیا با تولید بیش از 21.4 میلیون تن مس نیمه تمام جهان، 81 درصد تولید جهانی را در سال 2014 داراست. این در حالیست که در سال 1980 تنها در 22% تولید جهانی سهیم بود. نسبت تولید در دیگر قاره ها تقریبا یکسان است ولی در آسیا به دلیل افزایش ظرفیت تولید چین، این مقدار بسیار افزایش یافته است.

نمودار 16 - تولید مس و آلیاژ مس نیمه کاره مس براساس قاره از سال 1980 تا 2014 (منبع: ICGS ، ارقام به هزار تن)

نمودار 17 - تولید مس و آلیاژ مس نیمه کاره مس براساس کشور در سال 2015 (منبع: ICGS ، ارقام به هزار تن)

• ظرفیت آلیاژ مس نیمه تمام مس به تفکیک مناطق و نوع محصول در سال 2015، چین 38% از ظرفیت مس نیمه تمام جهان را دارا بوده است و بزرگترین ظرفیت تولید در جهان را داراست. همچنین در سال 2015 بیش از 28.3 میلیون تن سیم مفتول تولید شده است. در نمودارهای زیر ظرفیت تولید آلیاژ نیمه تمام مس به تفکیم مناطق و نوع محصومل قابل مشاهده است.

نمودار 19 - ظرفیت آلیاژ نیمه تمام مس براساس مناطق در سال 2015 (منبع: ICGS)

نمودار 20 - ظرفیت آلیاژ نیمه تمام مس براساس نوع محصول در سال 2014 و 2015

(منبع: ICGS ، ارقام به میلیون تن وزن ناخالص)

پیش بینی تولید جهانی مس در سال های آتی پیش بینی Brook Hunt از روند تولید در سال های آینده حاکی از این است که با وجود کاهش عیار سنگ معدنی مس و مشکلات تولید (از قبیل پیچیدگی فنی، تاخیر در پروژه و اعتصابات کارگری)، تولید تا زمانی که چالشی بوجود نیاید به رشد خود ادامه خواهد داد و نسبت افزایش پتانسیل تولید در کشورهای پرمخاطره بیشتر خواهد بود. نمودار زیر پیش بینی Brook Hunt از تغییرات تولید مس تا سال 2020 آورده شده است.

نمودار 21 - روند تاریخی و پیش بینی تولید مس معدنی تا سال 2020

(منبع: Brook Hunt)

تولید مس جهانی در سال 2012 در حدود 16 میلیون تن و در سال 2013 در حدود 18 میلیون تن بوده است و بر طبق پیش بینی USGS (U.SGeological Survey) تولید در سال 2017 تا 21 تن افزایش خواهد داشت. در کنگو در جهت گسترش ظرفیت معادن Etoile،KOV ،KTO ،Luiswishi ،Mountain Mukondo،Ruashi ، T17 وTenke Fungurume برنامه ریزی هایی شده است که تولید مس این کشور را در سال 2017 به 990000 تن افزایش می دهد. در استرالیا با توجه به گسترش برنامه ریزی ها در پروژه Copper Hill، عملیات DeGrussa، معدن Kanmantoo و پروژه Mount Elliot انتظار می رود تولید مس تا 380000 تن در سال 2017 افزایش یابد. در مغولستان انتظار می رود معدن Nergui، مجتمع معادن Oyu Tolgoi و معدنSurvarga Tsagaan به زودی آماده بهره برداری شود. در این صورت می تواند تا ظرفیت تولید را تا 800.000 تن در سال 2017 افزایش دهد. در شیلی توسعه عمده در معادن Esperanza و Los Bronces برنامه ریزی شده است و ظرفیت تولید مس این کشور انتظار می رود تا 581.000 تن در سال 2017 افزایش یابد. در پرو سرمایه گذاری های جدید در جهت توسعه یافتگی در رسوبات Las Bambas و Los Chancas در دپارتمان Apurimac، پروژه مسRio Blance در دپارتمان Piura، توسعه عمده در معدن Antamina در دپارتمان Ancash، معدن Verde در دپارتمان Arequipa، معدن Cuajone در دپارتمان Moquegua و معدن Toquepala در دپارتمان Tacna انتظار می رود. در جدول زیر روند تاریخی و پیش بینی تولید مس در سطح جهان تا سال 2017 بر طبق پیش بینی های USGS (U.SGeological Survey) آورده شده است.

جدول 5 - روند تاریخی و پیش بینی تولید مس معدن تا سال 2017

(منبع: USGS ، ارقام به هزار تن)

تولید مس تصفیه شده جهانی در حدود 19 تن در سال 2010 بود و این مقدار تا 22 میلیون تن در سال 2013 افزایش یافت و بر طبق پیش بینی USGS (U.SGeological Survey) این مقدار تا 23 تن در سال 2017 افزایش می یابد. تولید مس تصفیه شده کنگو به علت افزایش تولید در Luilu، Luita، Ruashi،Tenke Fungurume و Usoke Avenue (SX-EW)، انتظار می رود در سال 2017 تا مقدار 899000 تن افزایش یابد. تولید پرو نیز تا حدود 156.000 تن تا سال 2017 افزایش می یابد. همچنین ظرفیت های جدید در پروژه Galeno در دپارتمان Cajamarca، پروژه مس Tia Maria در دپارتمان Arequipa، و سرمایه گذاری در Toromocho در دپارتمان Junin. و توسعه عمده در Southern Peru Copper Corp و همچنین پالایشگاه و کارخانه ذوب در iloدر دپارتمان Moquegua انتظار می رود در سال جاری و آتی افزایش یابد.

جدول 6 - روند تاریخی و پیش بینی تولید مس پالایش یافته در جهان تا سال 2017

(منبع: USGS ، ارقام به هزار تن)

جمع بندی همانطور که گفته شد با توجه به بررسی های انجام شده و پیش بینی موسسات معتبر در زمینه مس با وجود محدودیت ها روند عرضه مس افزایشی خواهد بود. هرچند این مقدار رشد عرضه مس، رشد تقاضا تا سال 2035 را جوابگو نخواهد بود. با این حال با وجود افزایش تولید سنگ معدنی مس، شاهد تنگناهای مالی و فنی موجود در مسیر کارخانجات تولید مس تصفیه شده هستیم که اجازه افزایش تولید را حداقل تا شش ماه آینده نخواهد داد و باعث شده بازار مس تصفیه شده حداقل در مقطع کنونی در شرایط توازن خوبی قرار گیرد و یا حتی اندکی با کسری مواجه شود. برخی از تحلیل‌گران هم با اشاره به عامل کلیدی تجارت قراضه در جهان، عرضه مس در سالهای بعد را همراه با نوسان پیش بینی می‌کنند. آنها اظهار می‌دارند که دلیل نوسانات عرضه می‌تواند ناشی از کمبود فزاینده قراضه باشد که می‌تواند از میزان ظرفیت های معادنی که به بهره برداری می رسند بکاهد و عرضه مازاد پیش بینی شده در سال آتی را خنثی کند. در طول سال گذشته دسترسی به قراضه مس سخت بوده و بر روی قیمت های آن فشار منفی وارد آورده و در مواردی نتیجه این وضعیت، افزایش مصرف مس کاتدی به جای مس قراضه شد. لازم به ذکر است چین بیشتر واحدهای تولید مس خود را براساس استفاده از قراضه طراحی کرده و انتظار می رود سهم قراضه در تولید کاتد در سال های آینده باز هم بیشتر شود. بعضی از تحلیلگران ادعا دارند بهبود تقاضا می‌تواند به این مفهوم باشد که بازاری که در حال حاضر با رکود مواجه است، تا سال 2016 رونق خواهد گرفت.