تحلیل بنیادی بانک خاورمیانه

تاریخچه شرکت بانک خاورمیانه با سرمایه چهار هزارمیلیارد ریال تماماً پرداخت شده در تاریخ ٣٠/٠٧/٩١ و با نام شرکت بانک خاورمیانه در اداره ثبت شرکت های تهران به ثبت رسید و در تاریخ ١١/٠٨/٩١ مجوز فعالیت بانک از سوی بانک مرکزی ج ا.ا. صادر و به صورت یک بانک تجاری به انجام کلیه عملیات بانکی مجاز گردید. صنعت بانکداری بانک ها به عنوان واسطه گران مالی نقش بسیار موثری در تامین مالی تولید و کمک به رشد اقتصادی بر عهده دارند. یکی از ویژگی های اصلی تامین منابع مالی در اقتصاد ایران نقش محوری بانک ها در تامین مالی بنگاه ها و کمتر توسعه یافتگی بازار سرمایه است. سهم بازار سرمایه ایران از تامین مالی بنگاه های اقتصادی تقریباً ٣٤ درصد می باشد(هرچند که بانک ها در میان سایر صنایع بورسی از سهم قابل توجهی برخوردار بوده و نزدیک به ٣١ درصد از ارزش بازار به این صنعت اختصاص دارد). در سال های اخیر نیز همگام با رشد بنگاه های اقتصادی از لحاظ تعداد و دامنه فعالیت آنها بر حجم تقاضای تسهیلات افزوده شده و فشار بر سیستم بانکی برای تامین مالی فعالان اقتصادی نیز افزایش یافته است.

ترکیب سهامداران شرکت

تعداد شعب و کارکنان بانک

صورت های مالی بانک

ترازنامه

منابع بانک سپرده های سرمایه گذاری سپرده ها منبع اصلی تامین مالی بانک ها به منظور اعطای اعتبار است. از این رو باید تغییرات و منحنی رشد هر یک از انواع سپرده ها و همچنین مجموع سپرده ها را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد.

ترکیب سپرده ها در بانک ها شامل سپرده های دیداری، قرض الحسنه و مشابه، سرمایه گذاری مدت دار و سایر سپرده ها می باشد. با توجه به این مسئله که بیشترین وزن سپرده ها مربوط به سپرده های مدت دار بانک ها می باشد و همچنین اهمیت جذب سپرده های سرمایه گذاری مدت دار در کاهش ریسک نقدینگی منابع در بانک ها، ترکیب این نوع از سپرده ها بسیار مورد اهمیت می باشد. کل سپرده های جذب شده در بودجه ٩٤ حدود ٣٧،٠٨٠ میلیارد ریال برآورد شده است که نسبت به سال قبل با افزایش ٥٩ درصدی مواجه بوده است و در شش ماهه نخست سال ٦٧ درصد آن معادل ٢٤،٩٨٥ میلیارد ریال محقق شده است. ترکیب سپرده های بانک در شش ماهه نخست سال ٩٤ در نمودار زیر آمده است همانطور که ملاحظه می شود بیشترین حجم سپرده ها متعلق به سپرده های کوتاه مدت می باشد و سپرده های یکساله نیز حجم بالایی از سپرده ها را به خود اختصاص داده اند. البته سپرده های دیداری و قرض الحسنه که در طبقه سپرده های رایگان قرار می گیرند با ٧.٨ درصد حجم پایینی را از مجموع سپرده ها تشکیل می دهند و به سال مالی قبل با رشد ٣٥ درصدی مواجه بوده است. قابل ذکر است که سایر سپرده ها که بخش عمده آن به سپرده های نقدی ضمانت نامه های صادره اختصاص دارد هم با رشد ٢٠ درصدی مواجه بوده است که رشد این سپرده ها که در طبقه سپرده های ارزان قیمت قرار می گیرد موجب کاهش هزینه تامین منابع می شود و نهایتا به افزایش سودآوری بانک منجر می شود. نمودار زیر روند تغییرات ترکیب سپرده های بانک از سال ٩١ تا ٩٤ را نشان می دهد. همانطور که در نمودار بالا ملاحظه می شود روند جذب سپرده های کوتاه مدت با شیب بیشتری نسبت به انواع دیگر سپرده ها مسیر رشد را طی کرده است به طوریکه در بودجه ٩٤ حتی بالاتر از سپرده های یکساله برآورد شده است. سپرده های ارزان قیمت دیداری و قرض الحسنه هم با شیبی بسیار ملایم در طی این سال ها رشد کرده است و از ٣٧١ میلیارد ریال در سال ٩١ به ٢،٥٩٠ میلیارد ریال در بودجه ٩٤ رسیده است. هم در بودجه و هم در شش ماهه نخست سال بیشترین حجم سپرده های جذب شده در طبقه سپرده های یکساله و سپرده های کوتاه مدت قرار می گیرد. سپرده های یکساله و کوتاه مدت برآوردی در بودجه ٩٤ به ترتیب با رشد ٤٣ و ١٠٣درصدی نسبت به سال قبل لحاظ شده است. همچنین از مزایای صورت مالی ارائه شده می توان به افزایش قابل توجه سپرده های کوتاه مدت که نرخ سود پرداختی آن به سرمایه گذاران کمتر از سپرده های بلند مدت می باشد، اشاره کرد. نکته قابل ذکر برآورد ١،٧١٧ میلیارد ریال جذب سپرده ارزی در بودجه ٩٤ می باشد که در شش ماهه بانک فقط ٠.٣ درصد آن را پوشش داده است و پوشش کامل آن در ١٢ ماهه مقداری دور از ذهن به نظر می رسد. مصارف بانک تسهیلات اعطایی تسهیلات اعطایی بانک ها شامل فروش اقساطی، مشارکت مدنی، جعاله، مضاربه و قرض الحسنه می باشد. البته عمده تسهیلات اعطایی بانک ها معمولا مشارکت مدنی و فروش اقساطی می باشد. تسهیلات اعطایی بانک در شش ماهه نخست سال با رشد ٩ درصدی نسبت به سال قبل به ٢٢،٥٥٠ میلیارد رسیده است. نمودار زیر ترکیب تسهیلات اعطایی را در شش ماهه نخست سال ٩٤ نشان می دهد. همانطور که در نمودار ملاحظه می شود بخش عمده تسهیلات اعطایی در طبقه مشارکت مدنی قرار می گیرد و تسهیلات مضاربه ای و جعاله هم بخش های کوچکی از تسهیلات را به خود اختصاص داده اند. از آنجایی که بهره عقود مشارکتی بیشتر از عقود مبادله ای می باشد بنابراین هر چه بانک سهم این عقود را افزایش دهد باعت افزایش سودآوری خواهد شد که از مزایای ترکیب تسهیلات اعطایی بانک می توان به سهم ٨٥ درصدی عقود مشارکتی اشاره کرد. عقود مشارکتی در بودجه برآوردی ٩٤ با ٢٢ درصد افزایش نسبت به سال قبل و همچنین عقود مبادله ای هم با ١١٤ درصد افزایش نسبت به سال قبل لحاظ شده است. نمودار زیر روند تسهیلات اعطایی بانک را طی سال های اخیر نشان می دهد. همانطور که در نمودار ملاحظه می شود تسهیلات مشارکت مدنی با شیبی تندتر از تسهیلات مضاربه ای در این سال ها رشد کرده است و از ٢،٥٧٥ میلیارد ریال در سال ٩١ به ٢٢،٢٥١ میلیارد ریال در بودجه ٩٤ رسیده است که البته با توجه به نرخ بهره بالاتر مشارکت مدنی نسبت به نرخ بهره مضاربه تداوم این روند مطلوب می باشد. البته در بودجه ٩٤ رشد عقود مبادله ای بالاتر از عقود مشارکتی در نظر گرفته شده است. اوراق مشارکت اوراق مشارکت هم با کاهش ٦٧ درصدی در شش ماهه نخست سال به ١٩٦ میلیارد ریال رسیده است که این می تواند نشان از تغییر روند بانک از سودهای مطمئن و کمتر به سمت سودهایی بالاتر و ریسکی تعبیر کرد. مطالبات از بانک مرکزی مطالبات از بانک مرکزی هم با ١٥ درصد افزایش به ٣،٤١٣ میلیارد ریال رسیده است که عمده قسمت آن بابت سپرده قانونی نزد بانک مرکزی است که قاعدتا باید متناسب با افزایش سپرده های جذب شده افزایش یابد. صورت سود و زیان درآمدهای مشاع درآمدهای مشاع بخشی از درآمد بانک است که به واسطة مشارکت با سپرده گذاران به دست می آید. دریافت سپرده های مدت دار از مشتریان، سرمایه گذاری سپرده ها در کسب و کارهای مختلف و ارائه تسهیلات مدت دار به مشتریان سبب ایجاد درآمدی برای بانک می شود که این درآمد ناشی از اختلاف نرخ سود سپرده ها و تسهیلات اعطایی و هم چنین سود حاصل از سرمایه گذاری هاست. درآمد مشاع بانک در بودجه ٩٤ با رشد ٥٣ درصدی نسبت به سال قبل برآورد شده است و در شش ماهه ٤٣ درصد بودجه را پوشش داده است که با رشد ٤٥ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل همراه بوده است. بخش عمده ای از درآمدهای مشاع بانک در بودجه و شش ماهه(در حدود ٩٢ درصد) به سود تسهیلات اعطایی اختصاص دارد و مابقی آن به سود حاصل از سرمایه گذاری و سپرده گذاری مربوط می باشد. سود تسهیلات اعطایی نمودار زیر سود تسهیلات اعطایی بانک در شش ماهه نخست سال را نشان می دهد. سود حاصل از تسهیلات اعطایی در شش ماهه نخست سال بالغ بر ٢،٩٥٧ میلیارد ریال می باشد که ٤٣ درصد از بودجه را پوشش داده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل ٦٣ درصد افزایش داشته است. سود مشارکت مدنی بخش عمده سود تسهیلات اعطایی را شامل می شود و سود حاصل از تسهیلات مضاربه ای هم بخشی دیگر از سود تسهیلات را تشکیل می دهد. وجه التزام دریافتی در بودجه ٩٤ هم با کاهش ٧ درصدی نسبت به سال قبل اعلام شده است که در شش ماهه ٤٣ درصد معادل ١١٥ میلیارد ریال آن را محقق کرده است. سود سرمایه گذاری و سپرده گذاری حدود ٤٦ درصد از سود حاصل از سرمایه گذاری و سپرده گذاری برآوردی در بودجه ٩٤ در شش ماهه نخست سال محقق شده است که از مجموع ٢٦٦ میلیارد ریال آن حدود ٤٩ میلیارد ریال آن بابت سود حاصل از سرمایه گذاری و ٢٦٦ میلیارد ریال آن به سود حاصل از سپرده گذاری احتصاص دارد. سود سپرده مدت دار و سود اوراق مشارکت هم بخش عمده سود حاصل از سپرده گذاری را شامل می شود. سود اوراق مشارکت که ١٧ درصد از مجموع سود حاصل از سرمایه گذاری و سپرده گذاری را در بودجه ٩٤ به خود اختصاص می دهد در شش ماهه نخست سال ٨٩ درصد مبلغ بودجه را پوشش داده است و پوشش ضعیف سود سهام شرکت ها را به نوعی جبران کرده است. البته باید در نظر داشت که سود سهام شرکت ها بعد از برگزاری مجمع زیر مجموعه ها در صورت های مالی بانک اعلام می شود بنابراین احتمالا در ماههای آتی سود سهام شرکت ها برآوردی در بودجه محقق گردد. سود حاصل از سپرده گذاری و سرمایه گذاری در بودجه ٩٤ نسبت به سال قبل با ١٥ درصد کاهش برآورد شده است. سود سپرده های سرمایه گذاری سود سپرده های سرمایه گذاری در بودجه ٩٤ حدود ٥،٨٠٠ میلیارد ریال برآورد شده است که نسبت به سال قبل با ٥٦ درصد افزایش اعلام شده است و در شش ماهه نخست سال ٤٢ درصد آن معادل ٢،٤٢٥ میلیارد ریال محقق شده است. از مهمترین تغییرات در ترکیب سود سپرده های پرداختی برآوردی در بودجه ٩٤ نسبت به سال قبل می توان به افزایش ١٧٣ درصدی و ٣٨ درصدی سپرده های یکساله و کوتاه مدت و کاهش ١٠ درصدی سپرده های پنج ساله اشاره کرد. نمودار زیر سود سپرده های سرمایه گذاری را در شش ماهه نخست سال نشان می دهد. نمودار زیر میزان درآمد مشاع، سود سپرده های پرداختی و سهم بانک از درآمد مشاع را در سال های قبل نشان می دهد. از آنجایی که بانک در اواسط سال ٩١ شروع به کار کرده است و فعالیت جدی خود را در سال ٩٢ آغاز کرده است بنابراین در سال ٩١ از لحاظ درآمدی در سطح پایینی قرار دارد. در سال ٩٢ و ٩٣ هم همواره رو به رشد بوده است و در بودجه برآوردی ٩٤ هم سطح درآمد مشاع بانک با رشد ٥٣ همراه شده است. درآمد های غیر مشاع بانک در بودجه ٩٤ بالغ بر ٥٧٠ میلیارد ریال درآمد های غیر مشاع پیش بینی کرده است که در شش ماهه ٤١ درصد آن معادل ٢٣٦ میلیارد ریال محقق شده است. ترکیب درآمدهای غیرمشاع بودجه در نمودار زیر نشان داده شده است بخش عمده درآمدهای غیر مشاع در بودجه ٩٤ و همچنین شش ماهه نخست ٩٤ مربوط به درآمدهای کارمزدی و به طور خاص کارمزد صدور ضمانتنامه می باشد که حدود ٦٠ درصد از درآمدهای غیر مشاع بودجه را شامل می شود و در شش ماهه ٤٧ درصد آن محقق شده است. درامدهای کارمزدی از با کیفیت ترین درامدهای غیر مشاع محسوب شده که قابلیت تکرار در سال های آتی را دارا می باشد و از آن می توان به عنوان نقطه قوت درآمدهای غیر مشاع بانک نام برد. همچنین جمع این درآمدها در بودجه ٩٤ با رشد ٤٤ درصدی نسبت به سال قبل برآورد شده است. نمودار زیر ترکیب درآمد های مشاع و غیر مشاع را در طی جندین سال نشان می دهد. بخش عمده درآمدهای بانک از نوع درآمدهای مشاع بوده که نشان از تمرکز بانک به فعالیت های بانکداری و کاهش فعالیت در حوزه های سرمایه گذاری می باشد که در طی این سال ها همواره رو به رشد بوده است. هزینه ها مجموع هزینه ها در بودجه ٩٤ حدود ٧٧٠ میلیارد ریال برآورد شده است که نسبت به سال قبل با ٤٠ درصد افزایش برآورد شده است و ٤٣ درصد آن در شش ماهه پوشش داده شده است که از این بین هزینه های اداری و عمومی حدود ٨٨ درصد از هزینه های شش ماهه نخست سال را شامل می شود و حدود ١٠ درصد آن هم به هزینه مطالبات مشکوک الوصول مربوط می باشد. بخش زیادی از هزینه های اداری و عمومی به هزینه های پرسنلی مربوط می شود. هزینه های استهلاک، حق عضویت صندوق ضمانت سپرده ها و حق المشاوره هم از دیگر موارد هزینه های اداری و عمومی می باشد. با توجه به اینکه بانک خاورمیانه از سال ٩٢ کار جدی خود را در صنعت بانکداری شروع کرده است بنابراین نسبت پایین هزینه های مشکوک الوصول به دلیل تازه تاسیس بودن این بانک می باشد. نسبت هزینه های مشکوک الوصول بانک در بودجه ٩٤ نسبت به سال قبل با افزایش ٣٢ درصدی همراه بوده است. البته نحوه محاسبه هزینه مطالبات مشکوک الوصل در شش ماهه با ابهام مواجه می باشد و با وجود افزایش تسهیلات سررسید گذشته در شش ماهه اما میزان ذخایر در نظر گرفته شده نسبت به بودجه و سال گذشته مقدار پایینی می باشد و به نظر می رسد تا پایان سال تغییرات زیادی را تجربه خواهد کرد. نمودار زیر روند درآمدهای مشاع، درآمد غیرمشاع، هزینه ها و سود خالص را طی این سال ها نشان می دهد. درآمد مشاع با شیبی تند نسبت به درآمدهای غیر مشاع رشد کرده است که نشاندهنده تمرکز بانک بر فعالیت های بانکداری می باشد. جمع هزینه ها هم با شیبی ملایم روندی مستمر و رو به رشد را طی کرده است که نهایتا سود خالص بانک هم روندی رشدی را طی این سال ها تجربه کرده است و از ٤٠٨ میلیارد ریال در سال ٩١ به ١،٢٠٩ میلیارد ریال در بودجه ٩٤ رسیده است. نسبت های مالی نسبت تسهیلات به سپرده این نسبت یکی از نسبت های کلیدی است‏ که بسیاری از تحلیلگران صورت های مالی‏ بانک ها برای بررسی ساختار مالی بانک از آن‏ استفاده می‏کنند. این نسبت درصدی از سپرده‏ها را که به منظور اعطای وام، اعتبار، تسهیلات عقود اسلامی و مشارکت ها مصرف‏ شده است؛ نشان می­دهد. میزان بالای نسبت تسهیلات به سپرده در سال ٩١ به دلیل اغاز فعالیت بانک در آبان ٩١ می باشد که بانک در جذب سپرده موفق عمل نکرده است. نسبت سود تسهیلات به درآمدهای مشاع این نسبت بیانگر این است که چه نسبتی از درآمدهای مشاع را سود تسهیلات اعطایی تشکیل می دهد. هر چه این نسبت بزرگتر باشد نشاندهنده تمایل بانک به فعالیت های بانکداری و دوری از فعالیت های سرمایه گذاری در اوراق مشارکت و سایر بخش ها می باشد. همانطور که در نمودار بالا ملاحظه می شود بخش عمده درآمدهای مشاع به سود تسهیلات اعطایی اختصاص دارد که در طی سال های اخیر نیز همواره این نسبت افزایش یافته است. نسبت بازده دارایی ها این نسبت، سود را به کل دارایی ها تحت مدیریت بانک مرتبط می سازد و بهترین نسبت برای ارزیابی خالص درآمدی را که از به کار بردن کل دارایی های بانک ایجاد می شود؛ می باشد که در واقع کارایی دارایی ها را مشخص می کند. نسبت بازده دارایی ها طی این سال ها روندی نزولی را طی کرده است که البته نه به دلیل کاهش سود خالص بانک طی این سال ها می باشد بلکه به دلیل افزایش دارایی های بانک در سال های اخیر می باشد. بانک خاورمیانه به دلیل تازه تاسیس بودن در سال های اخیر همواره دارایی های خود را افزایش داده است. نسبت بازده حقوق صاحبان سهام نرخ بازده حقوق صاحبان سهام را نرخ بازده ارزش ویژه نیز می نامند. با استفاده از این نسبت، سود بانک در ازای هر یک ریال حقوق صاحبان سهام محاسبه می شود نسبت بدهی بالا بودن این نسبت ریسک سپرده‏گذاری را افزایش می‏دهد. پایین بودن آن نیز بیانگر بلوکه شدن بخشی از منابع مالی سهامداران‏ و یا عدم موفقیت بانک در جذب سپرده‏ها می‏باشد نسبت مطالبات غیر جاری به کل مطالبات این نسبت بیان می کند هر چه قدر مطالبات غیر جاری به کل مطالبات کمتر باشد، وضعیت بانک بهتر است و مشتریان معوقات کمتری دارند و عملیات و نظارت بانکی به نحو مطلوب تری در جریان است و ارزش بانک در حال افزایش است. به دلیل تازه تاسیس بودن بانک در سال ٩١ و ٩٢ هیچ مطالبات غیر جاری نداشته است و همه تسهیلات اعطایی در طبقه جاری قرار گرفته است که با گذشت زمان، مقادیر غیر جاری در حال افزایش می باشد اما این مقادیر نیز در فعلا در حد مطلوبی قرار دارند. نسبت ذخایر به مطالبات غیر جاری تفسیر این نسبت به گونه ای است که هر چه قدر درصد این نسبت بیشتر باشد، ریسک بانک و سهامدار کمتر است و اگر مطالبات سوخت شود، قبلا این هزینه در صورت مالی دیده شده و پرداخت گردیده است ولی هر چه قدر این نسبت کمتر باشد، ریسک این وجود دارد که در صورت سوخت شدن مطالبات مشکوک الوصول، بانک در صورت مالی خود هزینه ها را افزایش و در نهایت سود هر سهم خود را کاهش دهد. نسبت هزینه مطالبات مشکوک الوصول به ذخایر مطالبات معوق این نسبت نشاندهنده سوخت شدن ذخایری است که برای مطالبات طبقه مشکوک الوصول در نظر گرفته شده است و به عنوان هزینه در صورت سود و زیان بانک ثبت شده است. هر چه این میزان کمتر باشد نشان از وضعیت مناسب تر و نکول کمتر مطالبات می باشد. نتیجه گیری با توجه به پیگیری سیاست های انقباضی دولت در حوزه کنترل نقدینگی و در نتیجه عدم امکان رشد بالای سپرده ها از یک طرف و تداوم فعالیت موسسات اعتباری فاقد مجوز و اعمال نرخ های سود بالا توسط آنها از طرف دیگر، منجر به رقابت روز افزون بانک ها برای جذب سپرده با نرخ های بالاتر گردید. پیامد چنین امری افزایش قیمت تمام شده منابع سیستم بانکی بود و از این طریق بسیاری از بانک ها حتی بخش مهمی از درآمدهای مشاع خود را نیز از دست دادند. البته طبق مصوبات جدید بانک مرکزی و همچنین کاهش احتمالی سود سپرده ها در روزهای آتی، موجب کاهش هزینه تامین منابع و افزایش سودآوری بانک خواهد شد. با وجود رشد تسهیلات اعطایی در سال جاری و به تبع آن سود دریافتی بابت آن، اما سود پرداختی به سپرده های سرمایه گذاران هم با افزایش مواجه شده است که برآیند آن موجب افزایش 48 درصدی سود هر سهم در شش ماهه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل شده است. درآمدهای غیرمشاع هم نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایشی بوده است با توجه به اینکه بخش عمده ای از آن به درآمدهای کارمزدی مربوط می شود بنابراین این نوع درآمدها از کیفیت بالایی برخوردار می باشند. میزان هزینه های بانک هم در شش ماهه 43 درصد محقق شده است که البته هزینه مطالبات مشکوک الوصول با ابهام مواجه می باشد و به نظر می رسد کمتر از مقدار واقعی برآورد شده است. در مجموع بانک خاورمیانه با پوشش مناسب درآمدهای مشاع و غیرمشاع و به طور کلی با پوشش 46 درصدی سود هر سهم در شش ماهه؛ در حالت واقع بینانه توانایی محقق کردن بودجه 12 ماهه و در حالت خوشبینانه می تواند با تعدیل مثبت مواجه گردد.   منبع: کارگزاری آبان