تحلیل صنعت مس-بخش ششم-تقاضای جهانی

بازیافت مس

مس فلزی است که در فرایند بازیافت تجزیه نمی شود و خواص شیمیایی و فیزیکی آن تغییر نمی کند و نسبت به سایر فلزات بیشترین قابلیت استفاده مجدد را داراست. با توجه به این، بازیافت مس می تواند به عنوان ذخایر مس در نظر گرفته شود. در دهه های اخیر، علاوه بر تاکید بسیار بر مفهوم بازیافت و استفاده مجدد، بازیافت نقش مهمی را در انتخاب مواد بازی می کند. اگر بازیافت به طرز صحیح مدیریت شود، قابلیت گسترش استفاده از منابع و به حداقل رساندن مصرف انرژی، تولید گازهای گلخانه ای و دفع زباله ها را داراست. سیکل گردش فلزات از طریق افزایش استفاده مجدد و بازیافت باعث افزایش بهره وری از منابع و در نتیجه نشان دهنده یکی از عناصر اصلی پیشرفت و بهره وری جامعه در راستای تولید و مصرف پایدار است. مس بازیافت شده (مس ثانویه) را نمی توان از مس اولیه (که از سنگ معدن بدست می آید) تشخیص داد. بازیافت مسی به دلایل مختلفی مورد توجه قرار گرفته و به صورت بهره وری مصرف این فلز کمک کرده است. به همین دلیل است که روز به روز استفاده از مس قراضه و بازیافت آن در جهان رو به افزایش بوده و سرمایه گذاری ها در این زمینه بیشتر می شود.

• دلایل بازیافت مس

 قیمت : بازيافت مس ارزانتر از معدنکاري و استخراج منابع جديد مس مي باشد. مس بازيافتي ارزشي تا 90% بهاي مس اصلي را داراست. و در واقع عمل بازيافت به پايين نگهداشتن قيمت توليدات مسي کمک مي کند.  منابع نامحدود : تا به امروز، تنها بخشی از ذخیره های شناخته شده معدنی، استخراج شده است. با این حال باید به فکر نگهداری از منابع معدنی باقی مانده بود و بهترین راه، بازیافت مواد معدنی است.  صرفه جویی در مصرف انرژی : صرفه جويي در مصرف انرژي: بازيافت يک تن مس مصرف شده، 15% از انرژي لازمه براي معدنکاري و استخراج همان ميزان مس را طلب مي کند. بنابراين بازيافت مواد راهي است براي حفظ و صرفه جويي در مصرف سوخت هاي فسيلي و کاهش انتشار دي اکسيد کربن در هوا.  محیط زیست : در طی استخراج و تصفیه فلزات، گازها و گرد و درطي استخراج و تصفيه فلزات گازها و گرد و غبارهايي در هوا منتشر مي شود. اما در بازيافت فلزات هيچ آلودگي منتشر نمي شود، بنابراين عمل بازيافت مواد به سلامتي محيط زيست نيز کمک مي نمايد.

• نرخ بازیافت مس

نرخ بازیافت مس برای اندازه گیری عملکرد بازیافت مس بکار می رود. گروهInternational Non-Ferrous Metal Study Groups از نرخ بازیافت سه تعریف دارد که عبارتند از :  نرخ بازیافت ورودی (RIR) : نسبت فلزات و محصولات که از ضایعات و پس مانده های کم عیار فلز دار تولید می شود، را اندازه می گیرد. بطورکلی RIR محاسبات آماری است برای دسترسی و عرضه مواد خام و همچنین نشان دهنده بهره وری پروسه بازیافت می باشد. RIR در صنعت فلزات برای مدت طولانی و به طور گسترده ای استفاده می شد. صنایع فلزی و معامله گران فلزات استفاده کنندگان اصلی از این شاخص می باشند.  نرخ بهره وری بازیافت (RER) : نشان دهنده بهره وری قراضه های قدیمی، قراضه جدید و دیگر باقی مانده های فلزات است. صنایع فلزی، پردازنده قراضه و ژنراتور قراضه استفاده کننده های عمده از این شاخص هستند.  نرخ بهره وری بازیافت (EOL) : نشان دهنده میزان بهره وری بازیافت از محصولات منسوخ است. این شاخص بر نتیجه عملکرد مدیریتی متمرکز است و اطلاعات مهمی مورد صنعت فلزات، صنعت بازیافت، طراحان محصول، تحلیلگران چرخه زندگی، و سیاست های زیست محیطی سازندگان را فراهم می آورد.

جدول 2 - روند تاریخی مصرف مس قابل بازیافت جهانی از سال 2005 تا 2013 (منبع: ICGS ، ارقام به هزار تن)

• جایگزین های مس

با توجه به محدودیت هایی که در استفاده از فلز مس وجود دارد (چه از لحاظ منابع و چه بالارفتن قیمت آن)، تلاش می شود با بکارگیری از فن آوری و نوآوری، محصولات جدیدی تولید شوند تا قابلیت های لازم برای جایگزین شدن به جای مس در مصارف خاص را داشته باشند. در حال حاضر آلومینیوم در صنعت الکتریکی، فیبرهای نوری در صنایع ارتباطات و پلاستیک ها در صنعت ساختمان به عنوان مهمترین جایگزین های مس مورد توجه قرار گرفته اند. با اینکه آلومینیوم از لحاظ هزینه و وزن دارای مزیت هایی است اما همچنان مس فلز شماره یک مورد استفاده در کابل ها و سیم ها محسوب خواهد شد. عملکرد عالی مس در مصارف الکتریکی و سهولت استفاده از آن از جمله دلایل این انتخاب است. به علاوه کابل ها و سیم های مسی را می توان برای مصارف موردنظر پردازش کرد. به دلیل محدودیت هایی که در عملکرد حقیقی آلومینیوم وجود دارد، سیم ها و کابل های آن را باید برای مصارف خاصی در نظر گرفت. برای مثال مقاومت آلومیونیوم در برابر انتقال برق از مس بالاتر است از این رو به آلومینیوم بلندتری نیاز است که فضای بیشتری اشغال می کند. بعلاوه محدودیت های در خصوص درجه حرارت برای این فلز نسبت به فلز مس وجود دارد و نمیتوان از آن در محیط هایی که درجه حرارت بالاست استفاده کرد.

• پیش بینی تقاضای مس در سال های آتی

بانک ها و موسسات طراز اول دنیا پیش‌بینی‌های متفاوتی از وضعیت بازار فلزات رنگین در سال های آینده میلادی داشته‌اند. • موسسه CUR : پیش بینی های موسسه CUR دلالت بر این دارد که تا سال های 2017 تقاضای جهانی فلز مس با نرخ 4.3 درصد رشد و عرضه جهانی فلز مس با نرخ 5.3 درصد رشد می باید. در واقع، پیش بینی های صورت گرفته دلالت بر وضعیت اضافه عرضه فلز مس در سال های آتی دارد.

• موسسه Brook Hunt : بر طبق پیش بینی این موسسه چین و هند تا سال 2020، 50% از تقاضای مس دنیا را دارا خواهند داشت. تداوم افزایش مصرف جهانی مس و افزایش شکاف عرضه و تقاضای جهانی، منجر به رشد بیشتر قیمت مس در سال های آتی خواهد شد.

نمودار 7- روند تاریخی و پیش بینی مصرف قراضه مس در چین و هند از سال 2000 تا 2020 (منبع: Brook Hunt)

موسسات گلدمن ساکس (Goldman Sachs) و استاندارد چارتر(Standard Chartered Bank) و موسسه تی دی (TD Securities) در گزارش خود احتمال افزایش عرضه مس را گوشزد كرده که می‌تواند مانع رشد قیمت‌ها از سطوح فعلی گردد.

در انتها پیش‌بینی‌های صورت گرفته در مراکز معتبر در ارتباط با بالانس عرضه و تقاضای مس در جهان نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۲۵ در مطلوب‌ترین حالت، میزان تولید مس از معادن به ۲۸.۳ میلیون تن در سال خواهد رسید، ولی رشد سالانه حدود ۵.۶ درصدی که از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۰ در عرضه مس وجود داشته، کاهش یافته و به ۳.۵ درصد در سال می‌رسد. پیش‌بینی‌ها درباره تقاضا تا سال ۲۰۲۵ نیز نشان می‌دهد که تقاضای بالقوه حداقل ۲۸ میلیون تن در سال است که رشد تقاضا تا ۵ درصد در سال نیز خواهد بود. با توجه به این موضوع، احتمال شکاف عرضه و تقاضا تا سال ۲۰۲۵ بسیار محتمل است، زیرا در بخش عرضه در بهینه‌ترین حالت با لحاظ کشف ذخایر جدید، عرضه به این سطح خواهد رسید. در ارتباط با پیش‌بینی قیمت نیز پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که حداقل افزایش قیمت تا سال ۲۰۲۵ حدود ۲۰ درصد خواهد بود.

جمع بندی

تداوم رشد و توسعه شبکه های انتقال برق، افزایش تقاضا برای ارتباطات شبکه ای و توربین های بادی، افزایش تمایل برای خرید خودرو های هیبریدی در سراسر دنیا، افزایش مصرف خودروهای برقی در آینده، افزایش مصرف کابل های زیر زمینی در کشور هایی همچون آلمان و رشد و توسعه انواع فرآیندهای عرضه انرژی به طرق مختلف نشان دهنده چشم انداز مثبت تقاضا برای فلزی نظیر مس است که تولید و مصرف آن برای توسعه اقتصادی ضروری به نظر می رسد. شواهد حاکی از آن است تقاضا برای مس در حال افزایش است بطوریکه در پی رشد تولید و مصرف کالاهای الکترونیکی و الکتریکی، ساختمان، ماشین آلات و تجهیزات حمل و نقل و کالاهای مصرفی و عمومی، مصرف مس تصفیه شده در جهان طی50 سال گذشته روندی صعودی داشته و رشدی حدود 300% را به ثبت رسانده است. در سراسر جهان عرضه و تقاضا برای مس به طرز چشمگیری در 25 سال گذشته افزایش یافته است. از یک سو کشورهای در حال توسعه وارد بازار جهانی شده اند و از سوی دیگر تقاضا برای کالاهای معدنی از جمله مس، افزایش یافته است. بالانس عرضه و تقاضا طی سال های گذشته منفی بوده و نشان از عدم رشد متناسب عرضه دارد. اگر چه با توجه به بهره برداری از معادن جدید در طی سال های آتی، شکاف عرضه و تقاضا متعادل تر شده است با این حال نشانه‌هایی از بهبود در شرایط اقتصادی جهان مشاهده می‌شود که زمینه را برای افزایش تقاضای مس در سال های آتی مهیا ساخته است. مصرف مس چین در فاصله 1980 تا 2010 سالیانه 9.9% رشد داشته است. آنچه تقاضا را در چین ترغیب می کند رشد شدید شهرنشینی است و براساس پیش بینی ها تا 2025، یک میلیارد چینی در شهر ها زندگی می کنند. برای این جمعیت نیاز است به میزان 5 میلیون واحد ساختمانی و 170 سیستم ترانزیت (در مقایسه با 70 سیستم ترانزیت اروپا در حال حاضر) احداث شود و برای تکمیل این زیربناها نیاز به مقدار زیادی مس است. چین بالغ بر 40 تا 50 درصد مصرف جهانی مس تصفیه شده را به خود اختصاص داده است. با وجود نقش بسیار پر رنگ چین در مصرف این فلز تحلیل گران اعتقاد دارند رشد اقتصادی در چین رو به کندی است و پیش بینی می شود میزان رشد مصرف مس تصفیه شده در سال 2016 اندکی کاهش برسد و همه نگران این هستند که آیا رهبری جدید چین می تواند اوضاع را بهبود بخشد. نقش چین در بازار مس زمانی واقعیت پیدا کرد که حجم پایین واردات چین در گذشته، مصرف ظاهری مس را به یک روند منفی کشاند هرچند این روند نامطلوب با گذشت سال بهبود قابل توجهی پیدا کرد. برخلاف چین دیگر بازارهای نوظهور با مشکلات دست و پنجه نرم می کنند با این حال در سایر مناطق به طور اساسی شرایط اقتصادی رو به بهبود گذاشته و در نتیجه زمینه برای افزایش تقاضای مس را مهیا ساخته است. اگرچه بهبود مصرف مس تصفیه شده در آمریکا در حد چین و دیگر کشورهای در حال توسعه در جهان نخواهد بود ولی به هر صورت در سال 2013 و 2014 این رشد به ترتیب 3 و 2 درصد بوده که بیشترین مصرف مربوط به بازار خودرو است چون ستون فقرات رشد اقتصادی آمریکا محسوب می شود. در جدول زیر می توان بالانس عرضه و تقاضا را از سال 1960 تا سال 2012 را مشاهده کنید.

جدول 3 – روند تاریخی بالانس عرضه و تقاضای مس از سال 1960 تا سال 2014 (منبع: ICGS ، ارقام به هزار تن)

در بازار محصولات فرعی صنعت مس انتظار رشد قیمت مولیبدن به خاطر افزایش تقاضا و پراکندگی عرضه وجود دارد. همچنین در طول سال گذشته دسترسی به قراضه مس سخت بوده و بر روی قیمت های آن فشار منفی وارد آورده است. این وضعیت باعث جایگزینی مصرف مس کاتدی به جای مس قراضه شده است. تحلیل گران اظهار می دارند که دلیل نوسانات عرضه می تواند ناشی از کمبود فزاینده عرضه قراضه باشد که آن هم می تواند از میزان ظرفیت های معادنی که به بهره برداری می رسند بکاهد و عرضه مازاد پیش بینی شده در سال آتی را خنثی کند. پیش‌بینی بهبود تقاضا (به دلایل محدودیتهای عرضه قراضه و پیش بینی افزایش محدودیتها در بازارهای نهائی در جهان) می‌تواند به این مفهوم باشد که بازاری که در حال حاضر با رکود مواجه است در سال 2016 رونق خواهد گرفت.

نمودار 8 - پیش بینی بالانس عرضه و تقاضا در جهان تا سال 2020 (منبع: Brook Hunt ، ارقام به هزار تن)

همانطور که گفته شد با توجه به بررسی های انجام شده و پیش بینی موسسات معتبر در زمینه مس، رشد اقتصادی چین ، افزایش سطح تولید ناخالص داخلی ایالات متحده ، خروج اتحادیه اروپا از رکود و سیاست های پولی ژاپن، انتظار می رود شاهد تقاضای بیشتر فلز مس در جهان باشیم و مسلما وجود تقاضای بیشتر در کنار محدودیت های عرضه ، چشم انداز روشنی را پیش روی بازار این محصول قرار داده است. در انتها با توجه به اینکه بازار جهانی مس در سال 2013 تا 2015 از یک کسری جهانی اندک به یک عرضه مازاد متوسطی تغییر وضعیت داد اما ناظران صنعتی می گویند که این وضع می تواند یک تحول مقطعی باشد و ظرف چند سال بار دیگر بازار با کمبود مواجه خواهد شد.