هر آنچه باید در مورد روابط اقتصادی ایران و ایتالیا بدانید

رئیس جمهور امروز در اولین سفر رسمی خود پس از اجرای برنامه جامع اقدام مشترک راهی اروپا شد تا به سه کشور از قاره سبز سفر کند. اولین مقصد رئیس دولت یازدهم ایتالیا و واتیکان است و سپس او هیات همراه راهی فرانسه خواهند شد.

در این سفر تجار و فعالان اقتصادی نیز به همراه چند عضو کابینه رئیس دولت را همراهی می کنند تا به غیر از دیدارهای سیاسی، اهداف اقتصادی نیز در آن دنبال شود.

پس از لغو تحریم ها این اولین هیات بلندپایه ایران است که با ماهیت سیاسی – اقتصادی از ایران به سمت کشورهای خارجی می رود.

ایتالیا اولین مقصد رئیس جمهور و هیات همراه است. این کشور که سابقه ای طولانی در روابط اقتصادی با ایران دارد، به دنبال افزایش سطح تجارت با ایران در دوران پس از برجام است. طی ماه های گذشته هیات هایی از این کشور راهی ایران شده اند. چندی پیش هم هیاتی از ایران راهی ایتالیا شد و در همایشی مربوط به روابط اقتصادی ایران و ایتالیا شرکت کردند. بر این اساس مذاکراتی میان بازرگانان دو کشور انجام شده است.

تجارت با ایتالیا

سابقه طولانی تجارت با ایتالیا موجب شده است تا زمینه همکاری های جدید نیز با سرعت بیشتری نسبت به سایر کشورها فراهم شود. در سال های پیش از تحریم، سطح تجارت با ایتالیا به 7 میلیارد دلار در سال هم رسیده است اما در سال های اخیر حجم تجارت میان دو کشور سطح پایینی داشته است.

آمارهای گمرک نشان می دهد که در 9 ماهه سال جاری معادل 594 میلیون دلار کالا از ایران به ایتالیا صادر شده است. ایتالیا نیز در این 9 ماه 951 میلیون دلار کالا به ایران صادر کرده است.

با این حال، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران که همراه رئیس جمهور راهی ایتالیا شده، اظهار داشته است که حجم روابط اقتصادی ایران و ایتالیا در دو سال آینده می‌تواند به رقم سابق که ۷ میلیارد دلار است، برگردد.

در این میان مناسبات فی مابین تنها پس از بروز جنگ جهانی دوم برای شش سال قطع و سپس با استقرار صلح، مجدداً با ابعاد وسیع تری آغاز شد. قرابت های فرهنگی از یک سو و مکمل بودن اقتصادهای دو کشور از سوی دیگر، بسترهای مناسبی برای بسط روابط ایران و روسیه فراهم کرده است.

ایتالیا به عنوان یکی از چهار قدرت برتر اتحادیه اروپا (پس از انگلیس، فرانسه و آلمان) و یکی از اعضای مهم هشت کشور صنعتی جهان (G8) جایگاه مهمی از نظر اقتصادی، صنعتی و تجاری در سطح منطقه ای و جهانی دارد و جایگاه صنعتی این کشور این امکان را برای جمهوری اسلامی ایران فراهم کرده تا برخی نیازهای خود را از ایتالیا تأمین کند تا آنجاکه در ردیف مهم ترین شریک تجاری ایران در اتحادیه اروپا قرار گیرد.

فروردین 1338 از طرف وزارت خارجه ایتالیا پیشنهادی پیرامون تبادل کالا بین دو کشور تسلیم مقامات ایران شد که در پی آن فعالیت شرکت های ایتالیایی در ایران آغاز گردید.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، اولین کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور سال 1367 در تهران تشکیل و هفتمین دور آن نیز سال 1383 در تهران برگزار شد.

هر چند برخی صنایع مهم ایتالیا از قبیل فولاد و نساجی به تدریج به بازار ایران راه پیدا کرده اند، ولی بخش عمدۀ مبادلات دو کشور بر پایه همکاری های نفتی استوار بوده است.

بعد از انقلاب اسلامی روند همکاری های اقتصادی دو کشور سیر صعودی به خود گرفت و حجم مبادلات دو کشور از سال 1999 تا 2011 میلادی تقریباً سه برابر شد به طوری که از حدود دو میلیارد یورو در سال 1999 نزدیک هفت میلیارد یورو در پایان سال 2010 بالغ گردید و ایتالیا به اولین شریک تجاری جمهوری اسلامی ایران در اتحادیه اروپا تبدیل شد.

همکاری اقتصادی شکل گرفته بین دو کشور، بر پایه شناخت و اعتماد متقابل است که بواسطه همکاری و فعالیت های چند ده ساله شرکت های ایتالیایی بویژه در بخش های صنعت نفت، پتروشیمی، فولاد، انرژی و مکانیک، ساختارهای زیربنایی و مکانیک ایجاد شد.

بر اساس گزارش اداره آمار ایتالیا، مبادلات تجاری ایتالیا و ایران از سال 2002 تا 2011 روندی صعودی داشته است طوری که پس از کاهش مختصری که سال 2009 و آن هم بواسطه بحران اقتصادی بین المللی به چشم می خورد، سال 2011 حجم مبادلات تجاری دو کشور به بالاترین سطح یعنی هفت میلیارد یورو رسیده بود. اما طی سال های بعد تشدید تحریم های یکجانبه و غیرقانونی آمریکا و اتحادیه اروپا و در کنار آن اعمال محدودیت های شدید مالی و تجاری؛ باعث شد مبادلات تجاری ایران و کشورهای عضو اتحادیه اروپا از جمله ایتالیا با کاهش شدیدی روبرو شود.

خانم فدریکا گوئیدی وزیر توسعه اقتصادی ایتالیا در سفری که سپتامبر 2015 به تهران داشت، در مورد حجم مبادلات تجاری بین دو کشور گفت: تلاش می کنیم حجم مبادلات خود با جمهوری اسلامی ایران را به سطح پیش از تحریم های بین المللی، یعنی سالانه هفت میلیارد یورو برسانیم.

سال 2013 با به صفر رسیدن حجم یکی از اصلی ترین اقلام وارداتی کشور ایتالیا از ایران (یعنی مواد سوختی و نفت) بدلیل اعمال تحریم های نفتی از سوی اتحادیه اروپا (از اول جولای 2007) و گاز (از اول دسامبر 2012)، تراز تجاری ایتالیا در رابطه با ایران برای اولین بار مثبت شد.

با توجه به آمار مبادلات اقتصادی ایران و ایتالیا از سال 2013 میلادی تا کنون، صادرات و واردات دو کشور در حال حرکت به سوی توازن نسبی است.

در جدول تراز تجاری دو کشور، ایران سال 2013 با واردات یک میلیارد و 56 میلیون یورویی از ایتالیا در مقابل صادرات بیش از 137 میلیون یورو واردات هفت برابری داشته است. در حالی که در سال 2014 واردات از ایتالیا در همین میزان تقریبا ثابت مانده یعنی یک میلیارد و 156 میلیون یورو و در مقابل 440 میلیون یورو به این کشور کالا صادر شده است که حاکی از افزایش بیش از دو برابری صادرات ایران به ایتالیا است.

در شش ماهه اول 2015 نیز طبق آمار؛ واردات ایران از ایتالیا بالغ بر 563 میلیون یورو بود که این رقم معادل دو برابر صادرات به این کشور یعنی 251 میلیون یورو است.

بررسی آمار اعلام شده نشان می دهد میزان واردات از ایتالیا در این مدت تغییری نکرده، اما صادرات ایران نسبت به سال 2013 تقریبا 5؛2برابر شده است.

تمایل ایتالیایی ها به افزایش سطح روابط اقتصادی

پائولو جنتیلونی وزیر امور خارجه ایتالیا در مرداد ماه گذشته  در آستانه سفر به تهران، توافق هسته ای را فرصتی برای جبران روابط اقتصادی کشورش با جمهوری اسلامی ایران خواند و گفت: ایتالیا یقینا در دوران تحریم ها از نظر روابط اقتصادی با ایران، رنج دیده است. اما توافقی که در وین حاصل شد به ما فرصت جبران تدریجی روابط اقتصادی را می دهد. مهم ایجاد یک مشارکت و نه فقط افزایش مبادلات تجاری فی مابین است و ایتالیایی ها در این زمینه شریک قابل اعتمادی هستند. بدون تردید ما با لغو تدریجی تحریم ها، روابط اقتصادی خود را با ایران نیز به طور تدریجی جبران می کنیم.

فدریکا گوئیدی وزیر توسعه اقتصادی ایتالیا نیز اظهار داشت: ما می خواهیم صفحه را ورق زده و روابط میان ایتالیا و ایران را احیا کنیم. ایتالیا همواره روابط اقتصادی و تجاری بسیار عالی با ایران در زمان پیش از تحریم ها داشته است.

وی افزود: ما نخستین شریک تجاری ایران بودیم و مبادلات تجاری میان دو کشور در سال 2011 میلادی به بیش از 7میلیارد یورو می رسید، در حالی که امروز به کمی بیش از یک میلیارد یورو کاهش یافته است. تقریبا تمام شرکت های بزرگ ایتالیایی در بازار ایران حضور داشتند. تمایل ما ازسرگیری روابط اقتصادی دوجانبه میان ایتالیا و ایران در پی توافق هسته ای و چشم انداز لغو تحریم ها از سال 2016 است.

منبع:پرتابل اتاق بازرگاني، صنايع، معادن و کشاورزي تهران

اقتصاد   اقتصاد ایران   ایتالیا   ایران