بررسی و تحلیل صنعت فولاد-بخش اول-معرفی

 

بررسی و تحلیل صنعت فولاد بخش اول - معرفی صنعت

صنعت فولاد از صنایع پیشرو در جهان می باشد و از این رو ترسیم چشم انداز صنعت فولاد و معدن می تواند چراغ راه سیاست‌گذاران و تصمیم سازان عرصه سیاست و اقتصاد باشد.

بخش اول: کلیاتی در مورد صنعت فولاد

1. مقدمه صنعت فولاد از صنایع پیشرو در جهان می باشد و از این رو ترسیم چشم انداز صنعت فولاد و معدن می تواند چراغ راه سیاست‌گذاران و تصمیم سازان عرصه سیاست و اقتصاد باشد. امروزه صنعت فولاد یکی از صنایع پایه و استراتژیک جهان به شمار می‌رود تا آنجا که سرانه مصرف فولاد در کشورها به عنوان معیاری برای توسعه یافتگی به کار برده می‌شود. بنابراین میزان مصرف و تولید این محصول ارتباط تنگاتنگی با ميزان توسعه یافتگی کشورها دارد. در کشور ما نیز صنعت فولاد عمری بیش از 4 دهه دارد اما نتوانسته از جایگاه شایسته‌ای در جهان برخوردار باشد. نگاهی به میزان تولید فولاد جهان در یک دهه گذشته نشان می دهد که تولید فولاد از سال 2013 با رشدی بیش از 100 درصد همراه گردیده است . تولید در جهان به طور متوسط 2/5 درصد رشد داشته است که بخش عمده‌ای از رشد تولید فولاد وابسته به رشد فولاد در کشور چین می‌باشد زیرا تولید این کشور از سال 2003 و از حدود 223 میلیون تن به بیش از 800 میلیون تن افزایش یافته‌است که رشدی بیش از دوبرابر رشد متوسط جهانی را دارا بوده است بعبارتی تولید فولاد در جهان بدون چین در بازه ده سال کمتر از 78 میلیون تن افزایش داشته است.

تصویر1-1

2. روش های مختلف تولید فولاد

تولید فولاد خام در مرحله فولاد سازی، با دو روش انجام می شود.

- دسته اول مجتمع های سنگ آهن محور، که در این روش ماده اولیه سنگ آهن (اکسید آهن) می باشد و سنگ آهن در فرآیند آهن سازی و با استفاده از یک ماده احیا کننده، احیا شده و به آهن تبدیل می شود. پس از آن در فرآیند فولادسازی با افزودن کربن و سایر افزودنی های ضروری، آهن به فولاد تبدیل می گردد.

- دسته دوم مجتمع های قراضه محور است که در این روش ماده اولیه قراضه های آهن و فولاد است که پس از ذوب در کوره های قوس الکتریکی، حذف ناخالصی ها، افزودن کربن و سایر مواد ضروری به فولاد تبدیل می گردد. در مجتمع های فولاد سازی سه تکنولوژي جهت تولید فولاد وجود دارد: 1. تکنولوژی کوره بلند 2. تکنولوژی احیای مستقیم (کوره های قوس الکتریکی) 3. تکنولوژی کوره باز روش BOF یا کوره اکسیژنی بازی (کوره بلند) که در آن به چدن حاصل از کوره بلند اکسیژن دمیده می‌شود تا کربن آن به صورت گاز CO2 خارج شود. اما روش کوره قوس الکترونیک یا EAF به این شکل می‌باشد که یک کوره برقی قراضه فولادی را ذوب می‌کند تا با استفاده از نیروی برق، فولاد مذاب به دست آید. در روش BOF عمده ماده اولیه سنگ آهن و زغال سنگ و در روش EAF گاز، قراضه فولادی و انرژی الکتریکی مورد نیاز است. انجمن جهانی فولاد حجم فولاد تولیدی جهان که با استفاده از هر یک از تکنولوژی های یاد شده بوده را بر اساس شکل زیر گزارش کرده است. همانطور که مشخص است حدودا 70% از فولاد جهان به روض کوره بلند تولید شده است. البته باید به این نکته توجه کرد که عمده تولید در چین به روش کوره بلند است و همین عامل باعث شده است که نسبت کوره بلند در جهان بالا برود.

تصویر2-1

در حال حاضر مواد اولیه بالغ بر 50 درصد هزینه های فولاد سازی BOF را در بر می‌گیرد. در فولاد سازی EAF نیز عمده ترین ماده اولیه یعنی آهن قراضه حدودا 75 درصد هزینه فولاد سازی را به خود اختصاص میدهد. در واقع اختلاف بین کل هزینه های دو روش مطرح شده مربوط به تفاوت سطح قیمتی سنگ آهن و قراضه آهنی است که به تدریج به سمت تعادل کشیده می¬شود. از آنجا که در سال¬های اخیر تکنولوژی کوره قوسی پیشرفت بسیاری کرده است، امکان تولید فولاد با کیفیت تری را فراهم آورده و در کنار هزینه اولیه پایین تر، مورد استقبال بیشتری قرار گرفته است.

با توجه به عواملی چون میزان سرمایه گذاری مورد نیاز، دسترسی به مواد اولیه و قیمت مواد اولیه استفاده از روش بهینه تولید فولاد را مشخص می کند. در نتیجه موفقیت در اجرای طرح توسعه ها در صنعت به این موارد بستگی دارد. 3. فرآیند تولید فولاد فرایند کلی تولید محصولات فولادی در شکل زیر نشان داده شده است، نخستین مرحله، معدن داری و تولید و استخراج سنگ آهن و سپس ساخت کنسانتره و گنداله سازی و در نهایت ذوب و نورد و تولید محصول می باشد.

تصویر 3-1