بررسی و تحلیل صنعت مس-بخش پنجم-تقاضا

بررسی و تحلیل صنعت مس - بخش پنجم (تقاضای جهانی)

روند مصرف مس طی سال های 1945 تا 1973 همراه با مصرف انرژی و فلزات پایه با نرخ رشد 4.58% همراه بوده است. سال های 1973 تا 1983 همراه با شوک های نفتی به شدت تحت تاثیر قرار گرفت و نرخ رشد مصرف مس نیز به 0.65% کاهش یافت. از سال 1983 تا سال 2001 مصرف مس اگرچه نرخ رشدی بالاتر از قبل داشت (2.63%) اما هنوز برای رشد قیمت ها کافی نبود. از سال 2000 تا 2007 با رشد مصرف چین، تقاضا رو به افزایش گذاشت تا این که پس از یک کاهش ناگهانی در نیمه دوم سال 2008 ناشی از بحران اقتصاد جهانی، با افزایش دوباره تقاضا از سوی چین و ذخیره سازی، مصرف به تدریج از اواسط 2009 رو به افزایش نهاد. با این حال در سال 2011 نگرانی از رکود مجدد و افت تولیدات صنعتی کشورهای توسعه یافته آمریکا، ژاپن، اتحادیه اروپا و مخصوصا چین منجر به افت مصرف مس شده است ولی مصرف همچنان افزایشی بود. با بهره برداری از معادن جدید و توسعه معادن فعلی، باز هم شکافی قابل توجه معادل 11.3 میلیون تن حاصل از کاهش عرضه تا سال 2035 پیش بینی می گردد. برآورد موسسه CRU نشان می دهد که با رشد قابل توجه مصرف مس، مقدار مس مورد نیاز تقاضای جهانی در فاصله سال های 2007 تا 2032 به اندازه مسی است که از ابتدای تاریخ معاصر مصرف این فلز از سال 1900 تا 2007 مورد نیاز بوده است.

مصرف مس تصفیه شده در جهان

روند تغییرات میزان مصرف مس که در قسمت مقدمه بیان شد را در نمودار زیر می توان به وضوح مشاهده کرد. رشد مصرف مس طی سال های اخیر بیشتر شده است بطوریکه مصرف برای مس تصفیه شده از 500 هزار تن در سال 1900 تا 22.9 میلیون تن در سال 2014 افزایش یافته است. نرخ رشد مرکب سالانه مصرف در طی این 3.4٪ بوده است.

نمودار 1 – روند تاریخی مصرف مس تصفیه شده در جهان از 1900 تا 2014

(منبع: ICGS ، ارقام به هزار تن)

• مصرف مس تصفیه شده سرانه در جهان

مس تصفیه شده به مصرف کارخانجات تولید کالاهای مسی نیمه ساخته یا به طور معمول به مصرف اولین کاربران مس (fabricators) از جمله سازندگان شمش، کارخانه های تولید برنج، کارخانه های تولید سیم آلیاژ، ریخته گری و کارخانه های تولید فویل می شود. مصرف سرانه مس تصفیه شده به مقدار مس مصرف شده در صنعت تقسیم بر کل جمعیت می باشد و نشان دهنده مصرف مس به ازای هر فرد است. همانگونه که در نمودار مشاهده می شود سرانه مصرف مس تصفیه شده با گذشت زمان افزایش یافته است ولی نسبت به میزان رشد جمعیت، سیر کاهنده داشته است.

نمودار 2 – روند تاریخی مصرف مس تصفیه شده سرانه در جهان از 1950 تا 2014

(منبع: ICGS و US Census Bureau)

• مصرف مس تصفیه شده به تفکیک قاره و کشور

همانگونه که مشاهده می شود مصرف مس تصفیه شده در آسیا طی سی سال گذشته، 5 برابر شده است. این در حالی است که رشد مصرف در دیگر قاره ها یا تغییر نکرده یا رشد اندکی داشته است. رشد مصرف در كشورهاي خاورميانه شرقي بالا بوده است. دلایل عمده افزايش مصرف، وجود و اهميت اقتصادي صنايع مصرف كننده مواد اوليه در اين كشورها مي‌باشد و از طرفي تقاضاي زيادي براي سرمايه‌گذاري و احداث تاسيسات زيربنايي مانند سيستم‌هاي مخابرات، ارتباط و انتقال نيرو در اين كشورها وجود دارد. روند رشد در اين كشورها نيز با جابجايي و واگذاري بعضي از صنايع از كشورهاي توسعه يافته به كشورهاي در حال توسعه يافته و همچنين با تاسيس صنايعي مانند توليد سيم و لوله‌هاي مسی ارتباط مستقيم دارد. در میان کشورهایی که مصرف بالای 600 تن به ازای هر میلیارد دلار GDP دارند به جز زامبیا که در قاره آفریقا است، بقیه کشور ها از آسیای شرقی از جمله چین می باشند.

نمودار3- مصرف مس تصفیه شده به تفکیک قاره در سال های 1960، 1980 و 2014

(منبع: ICGS ، ارقام به هزار تن)

نمودار4- مصرف مس تصفیه شده به تفکیک کشور بر اساس GDP سرانه در سال 2014

(منبع: ICSG و International Monetary Fund)

جدول 1- مقایسه مصرف مس تصفیه شده و GDP سرانه در سال 2014

میزان مصرف قراضه مس

فلز مس از دو منبع اصلی تهیه می شود. یکی از طریق سنگ معدن مس و ديگري از طريق قراضه مس و آلياژهاي آن. بازيابي مس قراضه ناشی از فلزات نیمه کاره یا فلزاتی که پروسه تولیدشان به اتمام رسیده (قراضه جدید)، و یا ناشی از محصولاتی که به پایان عمر خود رسیده اند (قراضه قدیمی) می باشد و براي تمام صنايع اهميت زيادي دارد. حدود 20 تا 25 درصد مصرف مس جهان از پالايش دوباره مس قراضه تامين مي شود. مس عمدتا به عنوان کاتد، مفتول، اسلب و یا شمش نگهداری می شود. استفاده از مس به صورت قراضه توسط نخستین کاربران مس (fabricators) به کار برده شد.

نمودار 5- روند تاریخی مصرف قراضه مس از سال 2003 تا 2013

(منبع: ICGS ، ارقام به هزار تن)

موارد عمده مصرف مس

مس و آلیاژ مس نیمه تمام برای استفاده در محصولات نهایی مانند خودرو، لوازم خانگی، لوازم الکترونیکی، و طیف وسیعی از دیگر محصولات وابسته به مس به منظور تأمین نیازهای جامعه است. هر کجا که مس و آلیاژهای آن وجود دارند، تجهیزات و ماشین آلات صنعتی نیز یافت می شود. با توجه به دوام و ماشین کاری و ریخته گری دقیق و با مقاومت بالا، آلیاژهای مس برای ساخت محصولاتی نظیر چرخ دنده ها، یاتاقان ها و پره های توربین ایده آل می باشند. قابلیت رسانایی حرارتی فوق العاده مس و توانایی مقاومت در برابر محیط های خشن، مس را به یک انتخاب ایده آل برای تجهیزات حرارتی، مخازن تحت فشار می سازد. خواصیت مقاومت مس و آلیاژهای مس (مانند برنج، برنز و نیکل و مس) در برابر خوردگی، آنها را برای استفاده در محیط های دریایی مناسب کرده است. مخازن، تانکرها، لوله های قرار گرفته در معرض آب دریا، پروانه ها، توربین ها، سکوهای نفتی و نیروگاه های ساحلی، همه بستگی به مقاومت مس در برابر خوردگی دارند.

نمودار 6- موارد عمده مصرف مس در جهان در سال 2014) ارقام به هزار تن)

منبع : International wrought Copper Council (IWCC)و International Copper Association (ICA)

• موارد عمده مصرف مس : برق

مس به دلیل مقاومت پایینی که در میان فلزات غیر گرانبها داراست، بهترین هادی جریان برق است. همچنین مس در کابل های عایق دار و بدون عایق فشار قوی، متوسط و ضعیف بکار می رود. علاوه بر این، استحکام استثنایی، شکل پذیری و مقاومت در برابر خزش و خوردگی، مس را بهترین و امن ترین هادی جریان برق برای سیم کشی ساختمان های مسکونی و تجاری ساخته است. مس از اجزاء مهم استفاده از انرژی ژنراتور، موتور، ترانسفورماتور و سیستم های تولید انرژی قابل تجدید است. منابع انرژی تجدید پذیر مانند انرژی خورشیدی، باد، زمین گرمایی، سلول های سوختی و فن آوری های دیگر همه به دلیل رسانایی بسیار عالی مس، به آن متکی هستند.

• موارد عمده مصرف مس : الکترونیک و ارتباطات

مس نقش مهمی در فن آوری اطلاعات و ارتباطات در سراسر جهان دارد. فن آوری HDSL (خط اشتراک دیجیتال بالا) و ADSL (نامتقارن خط اشتراک دیجیتال نامتقارن) اجازه انتقال داده با سرعت بالا در خدمات اینترنتی را از طریق مس موجود در سیم های تلفن می دهد. مس و آلیاژهای مس در خطوط داخلی مشترکین، شبکه های گسترده و محلی، تلفن های همراه و رایانه های شخصی استفاده می شود. سازندگان نیمه رسانا انقلاب "تراشه های مس" را بپا کردند. استفاده از مس در مدار بعنوان تراشه های سیلیکونی و ریزپردازنده هایی که قادرند در سرعت های بالا عمل کنند، باعث صرفه جویی در مصرف انرژی شده اند. ویژگی حرارتی مس به حذف حرارت از ترانزیستورها و نگه داشتن پردازنده های کامپیوتری عامل در اوج بهره وری، کمک می کند. مس همچنین به طور وسیعی در سایر تجهیزات الکترونیکی به شکل سیم، ترانسفورماتور، اتصالات و سوئیچ ها استفاده می شود.

• موارد عمده مصرف مس : ساخت و ساز

مس و برنج مواد انتخابی برای لوله کشی و شیر آلات و اتصالات می باشد. مس و آلیاژهای آن مانند برنز در انواع ساخت و سازها برای ایجاد نما، سایبان، درب و پنجره استفاده می شود. برخلاف لوله های پلاستیکی، مس قابلیت آتش گرفتن، ذوب شدن و یا آزاد کردن بخارات سمی در صورت آتش سوزی را ندارد. همچنین لوله های مسی به سیستم نگهداری آب در مقابله با باکتری های به طور بالقوه کشنده مانند باکتری Legionella کمک می کند. سیستم های ضد آتش سوزی مسی در ساختمان ها به عنوان یکی از عامل های ایمنی در ساختمان سازی می باشد. استفاده از دستگیره های درب مسی و صفحات مسی، مانع از انتقال بیماری ها به سبب ویژگی بیواستاتیک مس می شود. بام های مسی علاوه بر جذاب بودن، برای مقاومت در برابر شرایط آب و هوایی نامساعد شناخته شده است.

• موارد عمده مصرف مس : حمل و نقل

همه اشکال اصلی حمل و نقل به مس وابسته هستند. آلیاژهای مس نیکل بر روی بدنه قایق ها و کشتی ها باعث کاهش استهلاک و بهبود مصرف سوخت می شود. ماشین ها و کامیون ها نیز در قسمت های موتورها، سیم کشی، رادیاتور، اتصال دهنده ها، ترمز و یاطاقان به مس وابسته هستند. امروزه، به طور متوسط در خودروها حدود 22.5 کیلوگرم (50 پوند) مس بکار رفته است، این در حالی است که در اتومبیل های لوکس به طور متوسط حدود 1500 سیم های مسی بکار گرفته شده که در مجموع طول آن به حدود 1.6 کیلومتر (1 مایل) می رسد. خودروهای الکتریکی و هیبریدی می توانند حتی مقادیر بیشتری از مس را دارا باشند. رسانایی گرمایی بالای مس، قدرت و مقاومت در برابر خوردگی و قابلیت بازیافت آن را برای رادیاتور خودرو و کامیون ایده آل کرده است. به واسطه فن آوری های تولید جدید، فرآیندها و طرح های نوآورانه، رادیاتور های کوچک تر و کارآمد تر حاصل شده است. همچنین مس به طور وسیعی در هواپیما نسل جدید و قطارها استفاده می شود. در قطارهای سریع السیر جدید از 2 تا 4 تن مس بکار گرفته شده است که به طور قابل توجهی از 1 تا 2 تن مس مورد استفاده در قطار سنتی الکتریکی، بیشتر است.