بورس کالا؛ بازاری با آمار رضایت بخش

  به گزارش TSEpress   لیلی شهیر در هفته نامه بورس شماره 170 به گفتگو با   امیرحسین چیذری  نشست در این گفتگو شنیدنی چینین می خوانیم ، امیرحسین چیذری باسابقه‌ترین کارشناسان حوزه اقتصادکشاورزی است. وی دکترای خود را در این رشته در سال1371 از دانشکاه ایالتی «می‌سی‌سی‌پی» آمریکا گرفته است؛ سرپرستی موسسه پژوهشی بیمه‌کشاورزی، مشاوره علمی‌اداره کل بورس‌ها و دانشجویان خارج از کشور همچنین مدیر گروه اقتصاد‌کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس تنها بخشی از فعالیت‌های اودر زمینه توسعه علمی‌اقتصاد کشاورزی است. وی که مهمان این شماره هفته‌نامه «بورس» بود عملکرد بورس‌کالا را تاکنون موفق ارزیابی می‌کند و معتقد است: «بورس‌کالا به خصوص در بخش‌کشاورزی باید هرچه زودتر زیرساخت‌های لازم را آماده کند تا بتواند با بورس‌های کالایی دنیا، تفاهم‌نامه‌های همکاری را البته نه فقط در حد مطالعه و گفت و گو، بلکه در زمینه معاملات داشته باشد؛ هرچند با وجود لزوم مبادلات بین‌المللی باید قبل از هر کاری برای شروع چنین اقداماتی نخست مطالعات کاملی انجام شود تا دریابیم که بورس‌کالای ایران با چه بورس‌هایی در دنیا می‌تواند همکاری موفقیت‌آمیزی داشته باشد.» امیر حسین چیذری، نخستین مدیر مطالعات بورس کالای کشاورزی از بدو تاسیس بورس‌کالا در این بازار حضور داشته و با مسایل و مشکلات آن از نزدیک آشناست، بررسی بورس‌کالا به‌ خصوص در حوزه کشاورزی فرصتی شد تا با وی گفت و گویی داشته باشیم. نخست به بررسی سابقه‌ای از نحوه شکل‌گیری بورس‌کالا بپردازید. مدیریت و تنظیم بازار محصولات کشاورزی یکی از معضلات همیشگی کشاورزان، تولید‌کنندگان و سیاست‌گذاران بازار محصولات کشاورزی بوده است؛ حدود سال 1382 بود که بانک کشاورزی و وزارت جهاد کشاورزی به سنتی بودن ساختار بازار کشاورزی اذعان داشتند و می‌خواستند حرکتی در جهت اصلاح ساختار و رشد آن انجام دهند؛ در آن زمان هم برای حل چنین مشکلاتی بین جلال رسول‌اف، مدیر‌عامل بانک‌ کشاورزی آن زمان و سیداحمد میرمطهری، رئیس سازمان بورس‌ اوراق‌بهادار و نماینده وزارت جهاد کشاورزی جلساتی تشکیل و تصمیم گرفته شد تا برای راه‌اندازی بورس‌کالای کشاورزی اقدامات لازم انجام شود؛ بر این اساس نخست دفتر مطالعاتی راه‌اندازی شد که بنده مسئول مطالعات بورس‌کالای کشاورزی آن شدم و به این منظور هم جمعی از محققان در یکی از طبقه سازمان بورس اوراق بهادار گرد هم آمدند تا به بررسی و مطالعه بیشتر این حوزه به طور علمی‌تر و تخصصی پرداخته شود؛ برای این کار ابتدا مطالعه تطبیقی و جمع‌آوری اطلاعات در زمینه بورس‌های کشاورزی موفق در دنیا و تحلیل آن انجام گرفت.   نتایج و یافته‌های حاصل از مطالعات انجام شده، چه بود؟ مطالعات و بررسی‌های انجام شده حاکی از امکان راه‌اندازی بورس‌کالای کشاورزی در ایران بود. بعد از مشخص شدن این موضوع، مسئله بعدی محصولات قابل ورود به چنین بورسی بود که باید مورد بررسی قرار می‌گرفت؛ بر این مبنا شاخص‌هایی در نظر گرفته و مشخص شد تا محصولاتی با ویژگی‌های قابلیت ماندگاری بالا، انبار شدن و فسادپذیری کمتر، قابلیت استاندارد شدن، و نبود دخالت دولت در قیمت‌گذاری بازار وارد بورس شوند؛ همچنین مقرر شد در بازار این محصولات، دولت کمتر دخالت داشته و قیمت تضمینی برای آنها تعیین نکرده باشد؛ با در نظر گرفتن این شرایط و همچنین بعد از جلسات متعددی با محمود حجتی (وزیر کشاورزی وقت) و تصمیم ایشان مبنی بر راه‌اندازی بورس‌کالای کشاورزی در جهت اصلاح بازار کالای کشاورزی، مقرر شد تا آغاز معاملات بورس کالا با محصولاتی مانند جو، ذرت و حبوبات آغاز شده و مراحل اجرایی شدن خود را سپری کند.   و در مرحله بعد کمیته اجرایی شکل گرفت. دقیقا؛ بعد از اتمام مطالعات تطبیقی مقرر شد کمیته اجرایی با همکاری نمایندگان بانک کشاورزی و سازمان بورس‌اوراق بهادار و وزارت جهاد کشاورزی راه اندازی شود و به بررسی امکان راه‌اندازی بورس‌کالای کشاورزی و نوع محصول‌های مورد عرضه همچنین سازوکار مورد نیاز آن بپردازد؛ برای این کار بنده ابتدا بازدیدهایی در استان‌های مختلف با تولیدکننده‌ها و اتحادیه‌ها در رابطه با بازار استان‌های مختلف داشتم. بر این اساس طرح اصلاح ساختار بازار سنتی محصولات کشاورزی مورد استقبال خوبی قرار گرفت و قرار شد از این طریق تولیدکنندگان عمده و اتحادیه‌های تولیدی بتوانیم دسترسی به اطلاعات بازار داشته باشیم؛ زیرا از نظر تولید‌کنندگان (در فرآیند تولید محصولات) بیشتر فعالیت‌ها و مشکلات تولید بر دوش تولیدکنندگان بوده اما تفاوت قیمت دریافتی تولید‌کنندگان با قیمت تمام شده برای مصرف‌کننده نهایی که آن را به عنوان حاشیه بازاریابی در علم اقتصاد می‌نامیم بسیار زیاد است؛ بنابراین بیشترین سهم حاشیه بازار‌یابی به واسطه‌ها و دلال‌ها می‌رسد تا تولید‌کنندگان، به عبارت دیگر باید کاری می‌کردیم تا سهم تولید‌کننده از قیمت پرداختی مصرف‌کننده افزایش یابد. بعد از اتمام این مطالعات، کمیته اجرایی با وظیفه عملیاتی کردن مطالعات تشکیل شد که بنده هم عضو آن بودم و شش ماه بعد از تشکیل کمیته اجرایی، کارگزاران بورس‌کالای کشاورزی مشخص و ساختمانی هم از طرف وزارت جهاد‌کشاورزی به بورس‌کالای کشاورزی به این منظور تخصیص داده شد و به این ترتیب بورس‌کالای کشاورزی به طور رسمی‌کار خود را آغاز کرد.   محل نخستین ساختمان بورس‌کالا کجا بود؟ سازمان تعاونی روستایی در خیابان ولیعصر ساختمانی داشت که آن را به بورس‌کالا اختصاص داد؛ این ساختمان پیش از انقلاب به منظور نمایشگاه محصولات کشاورزی احداث شده بود.   مشکلات بورس‌کشاورزی در بدو تاسیس آن چه بود؟ بعد از شروع به کار بورس‌کشاورزی به دلیل ناشناخته بودن سازوکار آن برای تولیدکنندگان و فعالان بازار، برخی از واسطه‌ها مانع تراشی می‌کردند و تمایلی به راه‌اندازی و رونق چنین بورسی نداشتند. از طرف دیگر تولیدکنندگان محصولات کشاورزی از استان‌های مختلف بودند و براین مبنا مایل بودند تا دفاتر کارگزاران در استان‌ها باشد؛ زیرا تولیدکننده شهرستانی علاقه‌مند بود از نزدیک تابلوی بورس و قیمت‌ها را ببیند تا اینکه بخواهد از طریق کارگزاری در تهران و تلفنی معامله انجام دهد؛ بعد از اینکه بورس‌کالای‌کشاورزی به وجود آمد، برخی کارگزاران کشاورزی دفاتری را در برخی استان‌ها راه‌اندازی کردند اما به دلیل حجم کم معاملات، این دفاتر سودآوری برای شرکت‌های کارگزاری نداشت.   نقش تعاونی‌های روستایی قبل از راه اندازی بورس چه بود؟ شرکت‌های تعاونی روستایی، برخی از محصولات را از روستاییان خریداری و ذخیره‌سازی می‌کردند و سپس به مرور زمان به فروش می‌گذاشتند؛ بعد از راه‌اندازی بورس، وزیر کشاورزی تمایل داشت این وظیفه از تعاونی‌ روستایی به بورس کشاورزی منتقل شود تا از این طریق تصدی‌گری و هزینه دولت هم کمتر شود. البته این نکته مهم است که یکی از اهداف وزارت جهاد کشاوزی در راه اندازی بورس‌کالا کاهش وظیفه سازمان تعاونی روستایی در جهت خرید و فروش محصولات کشاورزی بود.   پس از آن ایده بورس‌فلزات به وجود آمد؟ در این مرحله، بورس‌فلزات راه‌اندازی شده بود اما بورس‌فلزات به دلیل تمرکز بیشتر و مشخص بودن تولیدکنندگانش، فعال‌تر از بورس‌کالای کشاورزی بود. تولیدکنندگان فلزات تمایل زیادی برای فروش محصولاتشان در بورس داشتند؛ حتی همان ابتدا که بورس‌فلزات راه‌اندازی شده بود، قراردادهای سلف را ایجاد کردند که رونق زیادی هم پیدا کرده بود و کارخانه‌های فلزی تمایل زیادی به فروش این قراردادهای سلف داشتند.   با توجه به اینکه واسطه‌ها در هردو بازار وجود داشتند؛ چرا بورس فلزات مورد اقبال بیشتری قرار گرفت؟ بازار محصولات کشاورزی به دلیل ضعف در ارتباط بین تولیدکننده و بازار‌های مناطق مختلف، پراکندگی و خرده مالک بودن تولیدکنندگان،استاندارد نبودن در حجم وتنوع در کیفیت همچنین آشنا نبودن کشاورزان با فرآیند و مزایای بورس‌کالا، ورود تولیدکنندگان را به بورس‌کالای‌کشاورزی دشوار کرده بود. بنابراین فعالیت واسطه‌ها در بازار بستر گریز ناپذیری دارد، آنها اطلاعات بازار را به خوبی در دست دارند و بر این اساس محصولات را خریداری، ذخیره‌سازی و در فصل‌های مختلف می‌فروشند؛ به عنوان مثال، برای هر قرارداد و معامله در بورس‌کالای کشاورزی حجم حداقلی تعیین می‌شد؛ در صورتی که بسیاری از کشاورزان خرده‌پا محصولاتشان کمتر از این حد بود که این موضوع کم کم تولید‌کننده‌ها را از ورود به بورس حذف می‌کرد؛ از طرفی واسطه‌ها هم علاقه ای به حضور در بورس نداشتند اما در مورد فلزات، تولیدکنندگان کارخانه‌های متمرکز و مشخص بودند و تمایل کارخانه‌ها برای عرصه کالا به بورس وجود داشت؛ این را هم اضافه کنم که قبل از ایجاد بورس فلزات کارخانجات محصولاتشان را از طریق حواله در اختیار واسطه می‌گذاشتند و سپس واسطه‌ها حواله را در بازار عرضه می‌کردنند. در بورس فلزات، تولیدکنندکان دریافتند که با عرضه محصولاتشان به بورس، می‌توانند درصدی از سهم حاشیه بازار و یا سود را که واسطه‌ها قبل از ورود به بورس در یافت می‌کردند نصیب کار‌خانه‌ها کنند و این موضوع خود انگیزه‌ای برای ورود تولیدکنندگان بازار فلزات به بورس فلزات شده بود.   در آن زمان صحبت‌هایی هم راجع به بورس نفت، فرآورده‌های نفتی و برق وجود داشت... بله، آن زمان دکتر عبده تبریزی، رییس بورس‌اوراق بهادار شد معتقد بود نباید برای کالاهای مختلف، بورس‌های مختلف داشته باشیم زیرا این کار هزینه‌بر است و برای کاهش هزینه‌ها باید بورس‌های‌کالایی را تجمیع و یک بورس‌کالایی داشته باشیم؛ بر‌این اساس، بورس‌کالای کشاورزی و بورس فلزات با یکدیگر تلفیق شد که رینگ فلزات و رینگ کالاهای کشاورزی از لحاظ حجم معاملات، ارزش مالی، نقدینگی، گردش و... تفاوت زیادی بایکدیگر داشتند. (البته آن زمان، وزیر کشاورزی دولت آقای احمدی‌نژاد بر سر کار بود که تمایل زیادی هم به بازار آزاد و اصلاح ساختار بازار سنتی به بازار رقابت کامل نداشت). در مجموع به مرور زمان و با وجود همه مشکلات، بورس‌کالای کشاورزی با همان محصولات کم، معاملات خود را آغاز کرد تا امروز که این بورس به بورس‌کالای ایران تبدیل شده است.   سازوکار بورس‌کشاورزی به عنوان نخستین بورس‌کالایی کشور چطور به دست آمد؟ زمانی که بورس‌کالای کشاورزی راه‌اندازی شد، تمام معاملات نقدی بود؛ بر این مبنا حتی محصولات وارداتی مانند ذرت یا کنجاله وارداتی به طور مثال، در انبار بندر امام با مشخصات استاندارد کالا نگهداری می‌شدند و کارگزارها هم معاملات نقدی را انجام می‌دادند و طبق قانون بورس‌اوراق بهادار تسویه در اتاق پایاپای انجام می‌شد و همان طور که گفته شد، کلیه معاملات به صورت نقدی انجام می‌گرفت و قراردادهای سلف کشاورزی وجود نداشت. اما قراردادهای سلف در بازار سنتی کشاورزی استفاده می‌شد، چرا این اوراق در بورس کشاورزی از ابتدا وجود نداشت؟ درست است، اما ورود این معاملات به بورس و تطبیق آن با موازین‌اسلامی‌نیازمند مطالعات بیشتری در این زمینه بود؛ حتی به یاد دارم که برخی از روحانیون قم متخصص در رشته اقتصاد هم به فعالیت در بورس علاقه‌مند شده بودند و در این زمینه مطالعاتی انجام می‌دادند. از طرفی بورس‌کشاورزی و اعضای هیأت مدیره آن هم تمایل به ورود قراردادهای سلف و قراردادهای آتی به بورس داشتند که البته به نظر من پیش زمینه موفقیت در ابزار‌های مشتقه مانند سلف کشاورزی، داشتن بازار پر رونق قرار دادهای نقدی است؛ به این معنی که ابتدا باید قراردادهای نقدی پویا، مستمر و پر‌رونق داشته باشیم تا بتوانیم در قراردادهای سلف و آتی هم به موفقیت برسیم. هدف از ورود قرار‌دادهای سلف در بورس این بود که تا زمان دسترسی به ثمن معامله و یا زمان سر رسید قرار داد این ابزار مشتقه اسلامی‌قابلیت معامله را در بورس داشته باشد و این ابزار با این هدف مشکل شرعی داشت و نیاز به مطالعات بیشتری داشت.   در مطالعات تطبیقی از روش بورس‌کالای کدام کشورها استفاده کردید؟ بنابر مطالعاتی که انجام شد، دریافتیم بیشتر کشورهای توسعه‌یافته، بورس‌کالای کشاورزی دارند که البته حجم معاملاتشان هم زیاد و پررونق است اما کشورهای کمتر توسعه‌یافته‌ بورس‌کالای کشاورزی با سابقه طولانی و موفق وجود نداشت که بتوانیم از تجربیاتشان استفاده کنیم؛ در مطالعات بورس‌ کشور‌های مختلف به بورس‌های کالایی کشور آمریکا، کانادا، برزیل و برخی از کشور‌های اروپایی و در کشور‌های آسیایی به بورس‌های کشور مالزی و ژاپن پرداخته شد؛ البته در این بورس‌ها بیشتر حجم معاملات در ابزار‌های مشتقه آتی و اختیار معامله است و حجم بسیار کمی‌از معاملات به صورت نقدی انجام می‌شود. از طرفی ما یک کشور در حال توسعه با بازار کشاورزی و تولید سنتی بودیم و نمی‌توانستیم دقیقا الگوی کشورهای توسعه‌یافته را در ایران پیاده کنیم؛ بنابراین سعی کردیم تا روش‌های موجود در کشورهای توسعه‌یافته را به عنوان راهکار و راهنما در نظر گرفته و آنها را با توجه به بخش کشاورزی و سنتی بازارمان، بومی‌سازی و اجرایی کنیم.   اهداف متصور برای بورس کالا تاکنون چقدر محقق شده است؟ زمانی که مطالعات انجام می‌شد، دریافتیم که بورس‌های موفق در کشورهای دیگری مانند بورس‌کالای کشاورزی کانادا، شیکاگو، ژاپن و... دارای سابقه طولانی حتی صدساله در این زمینه هستند؛ بنابراین ما نمی‌توانیم در مدت حدود 10 سالی که از عمر این بورس می‌گذرد آن را با بورس‌های ‌کالایی موفق دنیا مقایسه کنیم. باید بگویم از راه‌اندازی این بورس خوشحالم و اطمینان دارم در آینده، بورس‌کالای‌کشاورزی از لحاظ حجم و ارزش، رونق می‌گیرد و می‌تواند کمک زیادی به اصلاح ساختار بازار سنتی کشاورزی کند البته با توجه به عمر کوتاهش تاکنون بورس موفقی بوده است. در حال حاضر ورود سلف موازی گندم در بورس‌کالا با رونق بسیار خوبی مواجه شده که این موضوع نشان می‌دهد، بورس‌کالا در آینده نزدیک به خصوص در بخش کشاورزی موفقیت زیادی به دست خواهد آورد.   اشاره‌‌ای به مخالفت دکتر عبده با ایجاد بورس‌های متعدد داشتید، در حال حاضر هم بورس انرژی کالاهای حوزه حامل‌های انرژی را پوشش می‌دهد و به نوعی ایجاد موازی‌کاری شده، حال باتوجه به این که بورس انرژی هم هنوز به ایده‌ال خود نرسیده، آیا بهتر نیست بورس انرژی با بورس‌کالا ادغام شود؟ برای پاسخ دادن به این سؤال، ابتدا باید نگاهی به تجربه جهانی داشته باشیم؛ بر این اساس ادغام همه کالاها به منظور کاهش هزینه‌ها راه حل مناسبی نیست، زیرا هر کالایی ماهیت و ساختار بازاری متفاوت با کالاهای دیگر دارد؛ بر این اساس شاید بتوانیم برخی از کالاها را در یک بورس‌کالایی بگنجانیم اما این روش در مورد همه کالاها مفید نخواهد بود که تجربه جهانی هم گواه بر این موضوع است. اما اگر قرار باشد که ادغامی‌انجام شود، باید حتما مطالعاتی روی ساختار بازار کالاهای مختلف مورد نظر انجام شود؛ شاید معاملات ابزارهای مشتقه محصولات و فرآورده‌های نفتی، انرژی، فلزات و کشاورزی همه در بورس‌‌کالا صحیح نباشد؛ منطقی‌تر اینکه یک بورس نفت، انرژی و فرآورده‌های نفتی ایجاد و این محصولات در آن معامله شود و بورس‌کالای ایران فعلا برای محصولات کشاورزی، فلزات و مواد پتروشیمی‌ادامه دهد؛ در صورتی که حجم معاملات کالایی از نظر ارزش، حجم و انواع ابزار‌های مشتقه گسترش یافت سپس به فکر جدا سازی بورس‌ها باشیم.   به موضوع پتروشیمی‌که مبحث داغ این روزهاست هم بپردازیم؛ ارزیابی شما از این مهم چیست؟ مواد پتروشیمی‌بازار بسیار جذابی در بازار داخلی و بازار صادراتی دارد؛ با توجه به این موضوع، این بازار حاشیه امنیت سود بسیار مناسبی هم می‌تواند داشته باشد؛ اما خروج پتروشیمی‌از بورس احتمال بروز رانت را در بازار بوجود می‌آورد و فعالیت واسطه‌گری را افزایش می‌دهد؛ همچنین در این صورت شفافیت و کشف قیمت معاملات از بین می‌رود. ورود کالاها به بورس، باعث می‌شود ساختار بازار اصلاح شده و رونق بگیرد، در این شرایط تأمین نقدینگی به راحتی انجام می‌شود که در نتیجه شفافیت اطلاعاتی به وجود می‌آید؛ تاکید می‌کنم که همه این شرایط در داخل بورس ایجاد می‌شود و این از ویژگی‌های بازار رقابتی است؛ بازارهای دنیا به دنبال رقابتی کردن ساختار بازار محصولات کشاورزی هستند تا رانت را کاهش داده و منافع تولیدکننده و مصرف‌کننده بازار را به حد اکثر برسانند. بنابراین وقتی با ایجاد بورس می‌توانیم به ایجاد بازار رقابتی کمک کنیم چرا این کار را انجام ندهیم، دلیلی برای خروج پتروشیمی‌از چنین بازاری نیست، زیرا در صورت خروج احتمال انحصاری شدن و عدم شفافیت آن وجود دارد.   اما شایعه رانت از طریق کارگزاری‌ها هم در این بین شنیده می‌شود. شاید رانت اطلاعاتی وجود داشته باشد اما من اطلاعی از آن ندارم؛ اما به فرض وجود چنین موضوعی هم باید مدیر عامل بورس‌کالا اقدامی‌در جهت اصلاح آن انجام دهد؛ بنابراین بهتر است به جای از بین بردن یک بازار رقابتی به دلیل وجود اطلاعات ناقص و سوق دادن آن به سمت بازاری انحصاری، موانع موجود را اصلاح و این محصول را داخل بورس‌کالا حفظ کنیم.   به رغم هدف اولیه در برقراری ارتباط مستقیم در بورس کشاورزی اما به تازگی بورس‌کالا دعوت‌نامه‌ای برای ورود واسطه‌گران بازار‌آهن در بورس‌فلزات داده است، این موضوع مغایر با اصول اولیه مورد نظر بورس‌کالا نیست؟ فعالان بازار به معنای افراد یا بنگاه‌های اقتصادی هستند که خود به محصولی نیاز ندارند و هدفشان کسب سود از نوسانات قیمت در بازار است. از ابتدای تاسیس بورس‌کشاورزی هم هدف حذف دلالان نبوده و در هیچ بازاری هم این کار را انجام نمی‌دهند؛ باید این را در نظر داشت باشیم که واسطه‌گران نقش مهمی‌در سیستم بازار دارند، با سامان‌دهی آنها در چارچوب قوانین بورس می‌توانیم آنها را به داخل بازار سوق دهیم تا به عنوان فعال بازار به صورت قانونی و به صورت شفاف به فعالیت خود در چارچوب قوانین بورس بپردازند.   وجود واسطه‌ها خود راهی برای ایجاد رانت نیست؟ در بخش‌کشاورزی به دلیل آگاهی و دسترسی نداشتن تولید‌کننده به اطلاعات بازار‌های مختلف و نیز کمبود نقدینگی کشاورزان و ناتوانی ذخیره‌سازی در این حوزه واسطه‌ها ایجاد می‌شوند؛ بنابراین حضور آنها امری گریزناپذیر است؛ اما می‌توان آنها را به عنوان کارگزاری‌ها یا همکاران کارگزاری، داخل بورس بیاوریم تا فعالیت‌های واسطه‌ها پنهان نبوده و به طور شفاف انجام شود؛ اگر بخواهید با این فعالان بازار مقابله و حذفشان کنید، به طور قطع مشکلاتی ایجاد می‌شود اما همان طور که گفته شد، این فعالیت‌ها باید طبق دستورالعمل‌ و ضوابط بورس کالا باشد تا زمینه بروز خلاف برای آنها فراهم نشود.   تلاش زیادی برای ورود این بورس‌ به بازارهای بین‌المللی در حال انجام است؛ فکر می‌کنید در حال حاضر توانایی ورود به بازارهای بین‌المللی را داریم؟ مطالعات زیادی در رابطه با جهانی‌سازی اقتصاد در دنیا انجام شده و برخی از کشورها بسیار تمایل دارند در این زمینه فعالیت کنند؛ در حوزه بورس‌ها هم جهانی‌سازی صدق می‌کند و به معنی امکان انجام مبادلات بین بورس‌ها شامل اوراق بهادار و کالاهاست؛ گزارش‌های بین‌المللی نشان می‌دهد، بورس‌های کالایی، تفاهم‌نامه‌های همکاری مبنی بر آشنایی بیشتر با مقررات برای گسترش مبادلات با یکدیگر امضا می‌کنند؛ این موضوع یکی از الزامات و زمینه‌سازی در بازارهای بین‌المللی است. بنابراین بهتر است بورس‌کالای به خصوص در بخش‌کشاورزی هرچه زودتر زیرساخت‌های لازم را در این راستا آماده کند تا بتواند با بورس‌های کالایی دنیا، تفاهم‌نامه‌های همکاری را البته نه فقط در حد مطالعه و گفت و گو، بلکه در زمینه معاملات داشته باشد؛ با وجود چنین تفاهم‌نامه‌هایی به طور مثال کارگزاری در بورس‌کالای کره‌جنوبی می‌تواند از کارگزاری در بورس ایران خرید و فروش داشته باشد؛ این روش می‌تواند کمک بسیار زیادی به اقتصاد کشور کند؛ در حال حاضر هم با برداشته شدن تحریم‌ها و سهولت در نقل و انتقال ارز توسط بانک‌ها به راحتی انجام می‌شود، زمینه‌ مناسبی برای استفاده از چنین تفاهم‌نامه‌هایی بین بورس‌های کالایی بیش از پیش فراهم آمده است. با وجود لزوم مبادلات بین‌المللی اما برای شروع چنین اقداماتی قبل از هر کاری باید نخست مطالعات کاملی انجام شود تا دریابیم که بورس‌کالای ایران با چه بورس‌هایی در دنیا می‌تواند همکاری موفقیت آمیزی داشته باشد.

امیرحسین چیذری   بورس کالا   هفته نامه بورس