تخمین نقطه سر‌به‌سری متانول در چین

  نرخ خوراک گاز واحدهای چینی چقدر است؟ همانند قیمت سایر انرژی‌ها، قیمت گاز طبیعی نیز در چین تحت کنترل دولت است. دولت چین قصد دارد طی سال‌های آتی مقدار مصرف گاز طبیعی را با توجه به آلایندگی بالای استفاده از زغال‌سنگ افزایش دهد. این در حالی است که در حال حاضر تکیه‌گاه اصلی دولت چین بر مصرف زغال‌سنگ استوار است. طی سه دهه اخیر حدود دو سوم از انرژی چین از طریق زغال‌سنگ تامین شده است. ضمن اینکه در سال ۲۰۱۶ حدود ۸/ ۶ درصد از انرژی چین از طریق گاز تامین شده که این عدد برای سال ۲۰۱۵ حدود ۹/ ۵ درصد بوده است. هدف‌گذاری دولت چین رسانیدن این عدد به ۱۰ درصد در پایان ۲۰۲۰ است. در نمودار شماره یک روند تولید، مصرف و کسری گاز طبیعی را طی سالیان گذشته در چین مشاهده می‌کنیم. افزایش مصرف گاز طبیعی طی چند سال گذشته قابل توجه است. در نمودار شماره ۲ نیز مقایسه بین ایالات متحده و چین در میزان ذخایر اثبات شده، میزان تولید، میزان مصرف و میزان کسری گاز طبیعی را در سال ۲۰۱۵ مشاهده می‌کنیم. طبق آخرین اطلاعات منتشر شده بریتیش پترولیوم میزان مصرف گاز چین در سال ۲۰۱۵ رقمی حدود ۱۹۷ میلیارد متر‌مکعب بوده است. میزان گاز تولید شده در ایران نیز در سال ۲۰۱۵ رقمی معادل ۱۹۳‌میلیارد متر‌مکعب بوده است. اخیرا دولتمردان چینی اصلاحاتی را در قیمت‌گذاری نرخ گاز طبیعی در سراسر چین انجام داده‌اند. با اصلاحات جدید قیمت گاز طبیعی در چین تابعی از قیمت نفت شده است. با این فرمول جدید، هم شفافیت و هم قابلیت پیش‌بینی نسبت به گذشته افزایش پیدا کرده است. همچنین این اصلاحات باعث افزایش قیمت گاز طبیعی نسبت به فرمول قبلی شده است که باعث شده انگیزه تامین‌کنندگان گاز طبیعی اعم از تولیدکنندگان و واردکنندگان افزایش یابد. اما به این روش جدید ایراداتی نیز وارد است. منتقدان فرمول جدید به تفاوت الگوی عرضه و تقاضای گاز نسبت به الگوی عرضه و تقاضای نفت اشاره دارند. همچنین این روش قیمت‌گذاری ممکن است موجب انگیزه‌های مغرضانه از طرف تامین‌کنندگان شود. این نظام جدید قیمت‌گذاری ابتدا به‌صورت آزمایشی در دو استان چین از سال ۲۰۱۱ اجرا شد و در مرحله بعد از سال ۲۰۱۴ به‌طور سراسری در کشور چین به اجرا در آمده است. نظام قدیم قیمت‌گذاری گاز در چین قبل از سال ۲۰۱۰ بر مبنای هزینه تولید گاز در داخل محاسبه می‌شد. بعد از ۲۰۱۰، با افزایش قابل توجه واردات گاز مایع (LNG) به وسیله خط لوله از کشور ترکمنستان، در بسیاری از مواقع به دلیل قیمت‌گذاری بر مبنای نظام قبلی، تامین‌کنندگان گاز با قیمتی کمتر از قیمت قرارداد و با زیان گاز را به فروش می‌رسانند، که این امر باعث دلسرد شدن تامین‌کنندگان و در نتیجه کسری گاز در فصولی از سال می‌شد. نظام قبلی قیمت‌گذاری باعث شد تا خیلی از شهرها در آن زمان با کسری شدید گاز طبیعی مواجه شوند.   فرمول جدید نرخ گاز طبیعی در چین در فرمول جدید قیمت‌گذاری، عوامل و متغیرهای مختلفی گنجانیده شده است. این فرمول شامل میانگین وزنی و ارزشی مقدار LPG و Fuel oil وارداتی است. (این فرمول در تصویر شماره یک تشریح شده است.) برای مثال PCGPIN@SH، فرمول قیمت گاز در استان شانگهای چین است. ذکر این نکته لازم است که فرمول قیمت گاز در سراسر چین یکسان است، اما قیمت گاز در سراسر چین یکسان نیست. دلیل این اختلاف قیمت، تعرفه‌ای است که بابت انتقال گاز طبیعی برای هر استان تعیین شده است. دیگر اینکه نرخ گاز به منظور مصرف در بخش حمل و نقل، مصرف در بخش صنعت و مصرف خانگی با افزودن ضرایبی متفاوت از هم است. نرخ بخش خانگی کمتر از صنعت و بخش صنعتی کمتر از حمل و نقل است. برای مثال تعرفه انتقال از استان ژینجیانگ به استان‌های دیگر به‌صورت جدول زیر است. همان طور که مشاهده می‌کنیم، برای مثال تعرفه انتقال از ژینجیانگ به استان گانسو به ازای هر متر مکعب ۳/ ۰ یوآن و انتقال از ژینجیانگ به شانگهای به ازای هر متر‌مکعب ۱/ ۱ یوآن تعیین شده است. حال به بررسی سمت راست فرمول می‌پردازیم. در سمت راست فرمول حرف k را مشاهده می‌کنیم که این رقم عددی ثابت است و از سوی کمیسیون ملی توسعه و اصلاحات در چین مشخص می‌شود. این رقم معادل ۸۵ درصد است. WFo و WLPG: به ترتیب وزن LPG وارداتی و Fuel Oil وارداتی است. PFo و PLPG: به ترتیب میانگین قیمت LPG وارداتی و Fuel Oil وارداتی است. HNG و HLPG و HFO: به ترتیب ارزش حرارتی Natural Gas و ارزش حرارتی LPG و Fuel Oil است. R: نیز نرخ مالیات بر ارزش افزوده برای گاز طبیعی است.(داده‌های مورد نیاز فرمول در جدول شماره ۳ ذکر شده است.) با توجه به مفروضات حال حاضر و جای‌گذاری مفروضات در فرمول جدید، نرخ گاز طبیعی بدون در نظر گرفتن تعرفه حمل‌ونقل‌ به‌طور خالص حدود ۲۳ سنت دلار به ازای هر متر مکعب برآورد می‌شود. در فرمول بالا مقدار وزنی واردات بر اساس آمار واقعی منتهی به ۲۰۱۴ ( آلفا و بتا به ترتیب، وزن Fuel Oil وارداتی برابر ۴۰ درصد و وزن LPG وارداتی برابر ۶۰ درصد) قرار داده شده است. با توجه به مفروضات حال حاضر و جای‌گذاری مفروضات در فرمول جدید، نرخ گاز طبیعی بدون در نظر گرفتن تعرفه حمل‌ونقل‌ به‌طور خالص حدود ۲۳ سنت دلار به ازای هر متر مکعب برآورد می‌شود.   آنالیز بهای تمام شده واحدهای متانول‌ساز با پایه گاز‌سوز در چین در نمودار شماره ۳ بهای تمام‌شده واحدهای متانولی با پایه گازسوز در چین را مشاهده می‌کنیم. در نمایه شماره ۴ نیز ساختار بهای تمام‌شده یک تن متانول در یک واحد گاز‌سوز چینی با نرخ فرضی ۳۰ سنت به ازای هر متر مکعب گاز طبیعی را مشاهده می‌کنیم. همان طور که مشخص است، غالب بهای تمام شده را هزینه مواد اولیه (گاز طبیعی) تشکیل می‌دهد. بنابراین با توجه به بالا بودن نرخ گاز طبیعی در چین و بالا بودن بهای تمام شده تولید در واحدهای گازسوز، به نظر نمی‌رسد در قیمت‌های فعلی متانول، این واحدها قادر به رقابت با واحدهای پایه زغال‌سوز و متانول‌های وارداتی باشند.

• محمد خیرآبادی( کارشناس بازار سرمایه)

  منابع: BP Statistical Review of World Energy June 2016 The Future of Natural Gas in China: Effects of Pricing Reform and Climate Policy, D. Zhang