بزرگترين توليدكننده نفت اوپك حالا سياست عبور از نفت را تدارك ديده است. به گزارش TSEpress به نقل از «اعتماد»، از پس شكست سياست عربستان براي همراه كردن ايران با طرح فريز نفتي، اتفاق رخ داده در روز گذشته را ميتوان مهمترين اتفاق اقتصادي عربستان در سالهاي اخير ارزيابي كرد. ميگفتند اقتصاد عربستان در سال ٢٠١٧ ورشكست خواهد شد چرا كه آستانه تحمل اقتصاد اين كشور از قيمت پايين نفت به خط قرمز نزديك ميشود. حالا شاهزاده بن سلمان، وليعهد عربستان در گفتوگو با رسانهاي امريكايي خبر از تحولات اقتصادي اين كشور ميدهد. اين تنها اقتصاد عربستان نيست كه در حال تحول است، سياست اين كشور نيز در سالهاي اخير تغييراتي جدي را تجربه كرده است. در حالي برنامه عربستان براي آينده اقتصاد اين كشور در گفتوگويي چند ساعته با رسانهاي امريكايي رونمايي ميشود كه روابط گرم اين كشور با امريكا مدتي است رو به سردي گذاشته و مراودات دو كشور زير سايه هواپيماهايي كه ١١ سپتامبر نقشه سياسي جهان را تغيير دادند، قرار گرفته است. حتي سفر اخير اوباما به عربستان نيز نتوانست آتشي در تنور به خاكستر نشسته روابط دو كشور بيفكند. استقبال سرد عربستان از رييسجمهور امريكا از يك سو و پايداري اوباما بر اظهاراتش از سوي ديگر سبب شد دو كشور به لبخندهاي ديپلماتيك رضايت دهند اما نارضايتيهايشان را پنهان نكنند. حالا ديگر رسانههاي دو كشور بيپروا از نارضايتي مقامات سعودي از رويكرد امريكا در قبال اين كشور خبر ميدهند. اوباما يك روز پس از آن راهي عربستان شد كه از انتشار اسناد يازدهم سپتامبر حمايت كرده بود. اين اسناد كه شامل ٢٨ صفحه اطلاعات از يك گزارش از كنگره است به سالها ترديد در مورد نقش مقامات سعودي در اين حمله دامن زده است. ديدگاه متفاوت عربستان و امريكا در قبال مسائل منطقهاي و همچنين توافق هستهاي ايران و غرب مهمترين دلايل سرد شدن روابط گرم پيشين ميان دو كشور عنوان شده است. در حالي كه برخي شمارش معكوس را براي فروريختن بنيانهاي اقتصادي كشوري كه تك محصولي است و ٩٠ درصد اقتصادش به نفت وابسته است، شروع كرده بودند، عربستان از سياست تازهاش پرده برداشت. اينچنين بود كه عربستان متاثر از كاهش قيمت نفت ميخواهد اقتصاد نفتياش را با اقتصاد مبتني بر نفت معاوضه كند. آخرين گزارشهاي ارايه شده از سوي نشريه اكونوميست نشان ميدهد اين كشور ٣٠ ميليون نفري كه رشد اقتصادي ٤/٤ درصدي را در سال ٢٠١٥ تجربه كرده و تورمي در حد و اندازه ٤ درصد دارد، ميخواهد بزرگترين صندوق ذخيره ارزي جهان را داشته باشد. اين اتفاق پس از عرضه اوليه پنج درصد از سهام شركت ملي نفت آرامكو به عموم اتفاق ميافتد. عرضه اين سهام حجم ذخاير اين صندوق را به ٢ تريليون (دو هزار ميليارد) دلار خواهد رساند. عربستان اميدوار است با خصوصيسازي شركتهاي دولتي، چهارصد ميليارد دلار درآمد كسب كند كه قرار است اين مبلغ در اين صندوق سرمايهگذاري شود. اين طرح با عنوان «چشمانداز اقتصادي عربستان ٢٠٣٠» ديروز در شوراي وزيران براي ورود به مرحله پسا نفتي مطرح شد و مورد موافقت قرار گرفت. سلمان بن عبدالعزيز، پادشاه عربستان كه رياست شوراي وزيران اين كشور را نيز برعهده دارد در جلسه ديروز رسما موافقت شوراي وزيران عربستان با طرح چشمانداز ٢٠٣٠ را اعلام كرد. وي گفت توسعه همهجانبه را الگوي خود براي اداره كشورش قرار داده است و ابراز اميدواري كرد اين طرح الگويي براي همه جهان باشد. اين طرح از سوي محمد بن سلمان، جانشين وليعهد و وزير دفاع عربستان سعودي ارايه شده است؛ مردي كه در عربستان به صفت مرد جنگ و مرد قدرت خوانده ميشود. او در حالي وزارت دفاع عربستان را راهبري ميكند كه كشورش درگير جنگ با يمن است. وي را جوانترين عضو كابينه پيرمردان ميتوان ناميد. كشوري كه به پادشاهان پير و مديران پيرتر در سالهاي طولاني خو گرفته است، حالا جواني را بر راس مهمترين وزارتخانهاش ميبيند، در حالي كه سري پر سودا دارد. ميگويند او تنها ريش سياه كابينه در ميان ريشسفيدان است. طراح «توفان قاطعيت» به عقيده بسياري از ناظران قمار بزرگي بر سر يمن كرده است. روابط عربستان تنها با يمن تيره و تار نيست و دفاع آشكار از تجزيه يمن نيز تنها اقدام علني وزير جوان دفاع تلقي نميشود. روابط عربستان با ايران نيز رو به تيرگي نهاده است. حالا حتي حج نيز در كشاكش اختلافات دو كشور، قرار گرفته است. عربستان حالا با موافقت شوراي وزيران و شخص پادشاه، طرح ارايه شده از سوي وزير دفاع جنجالياش را قابليت اجرا داد. به اين ترتيب تحول اينبار نه از نفت كه از شركت نفتياش آغاز ميشود. شركت نفتي آرامكو تحت تملك دولت مركزي عربستان است و از لحاظ مالكيت ذخاير (نفت و گاز) به عنوان يكي از باارزشترين شركتهاي جهان محسوب ميشود. كشوري كه ميخواهد از نوسان قيمت نفت در امان باشد در دو سال اخير، با سقوط قيمتها با كسري قابل توجه بودجهاش روبهرو است و نرخ بهره را نيز در بالاترين سطح در ١٥ سال اخير تجربه ميكند. كسري ٩٠ ميليارد دلاري به عبارتي يا ١١٤ ميليارد دلاري به روايتي ديگر اقتصاد اين كشور را در معرض شكنندگي قرار داده و حالا با بر هم زدن بازي «فريز نفتي» به بهانه عدم همراهي ايران، ميخواهد پسانفت را رقم بزند. اتفاق مهم در عربستان اما تنها در اختيار گرفتن بزرگترين شركت سرمايهگذاري جهان نيست، اقتصاد عربستان در سالهاي پيش رو بدون ترديد حضور بخش خصوصي را شاهد خواهد بود. آنگونه كه برآوردها نشان ميدهد اين طرح جديد بر حوزههاي بهداشت، آموزش و ديگر بخشهاي دولتي تاثيرگذار خواهد بود و بخش خصوصي روزگاري متفاوت را تجربه خواهد كرد. اين ايده نيز از ذهن بلندپرواز محمد بن سلمان بيرون خزيده است، مردي كه داراي ليسانس حقوق از دانشگاه ملكسعود در رياض و جزو دومين گروه از فارغ التحصيلان دانشكده حقوق و علوم سياسي اين دانشگاه است. او خود پيش از اين علاقهمندياش به اقتصاد تاچري را گوشزد كرده بود. محور اصلاحات تاچري در انگلستان، خصوصيسازي بود. وي در سال ١٩٨٦ ميلادي به آزادسازي و مقرراتزدايي بخش مالي انگلستان دست زد. بن سلمان گفته است با اجراي اين طرح سال ٢٠٢٠ پايان وابستگي كشورش به نفت خواهد بود. طراح دوران «پسانفت» عربستان كيست؟ محمد بن سلمان، ٣١ ساله، قائم مقام وليعهد، وزير دفاع عربستان و رييس شوراي اقتصادي و توسعهاي عربستان كه جوانترين عضو كابينه اين كشور محسوب ميشود، از جزييات اين برنامه در گفتوگو با بلومبرگ پرده برداشته است. اين برنامه كه به تاييد شوراي وزيران عربستان سعودي و شخص پادشاه رسيد قرار است وابستگي ٩٠ درصدي دومين توليدكننده بزرگ نفت در جهان را به اين ماده استراتژيك كم كند. محمد بن سلمان، فرزند پادشاه كنوني عربستان است، مردي كه از ابتداي سال ٢٠١٥ تاكنون، در سن ٨٠ سالگي بر تخت پادشاهي آلسعود تكيه زد و عنوان هفتمين پادشاه سعودي را از آن خود كرد. او بيستوپنجمين فرزند عبدالعزيز آلسعود از همسرش حصه و با پنج پادشاه پيش از خود برادر است. سلمان بن عبدالعزيز، برخلاف برادرش، عبدالله، ديدگاه مثبتي نسبت به اصلاحات، ولو در ظاهر، ندارد و معتقد است كه دموكراسي و حاكميت مردم چندان مناسب جامعه محافظهكار عربستان نيست، ميگفتند قصد دارد اصلاحاتي را كه عبدالله درزمينه سياسي و اجتماعي در اين كشور آغاز كرد با ملاحظهكاري بيشتري پيش بگيرد. وي در عمل نشان داد كه ترجيح ميدهد تغيير از درهاي اقتصاد وابسته به سياست كشورش عبور كند.