مقدمه
امروزه نظام پرداخت در مرحلهی حساسی قرار گرفته است که این صنعت نقش کاربردی در اجرای صحیح آن دارد. چرا که بشر امروزه به این باور دست یافته است که فناوری اطلاعاتی و ارتباطی، رشد ثروت و رفاه را تحت شرایط عقلانیت، کارایی و کنترل کامل امکانپذیر میسازد. با همین اندیشه جذب و بکارگیری فناوری نوین در نظام پرداخت امروزی سرعت بالایی گرفته است که این بهکارگیری نه تنها به نظام پرداخت جدیدی با کارکردهای نوین منجر شده بلکه شاکله نظام پرداخت و تفکر مشتریان به خدمات پرداخت را نیز دچار تغییرات اساسی نموده است.
یکی از ویژگیهای اصلی نظام بانکی در عصر حاضر تبدیل فرصتها به دستآوردها است. جذب و بکارگیری فنآوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان یکی از عوامل اصلی خلق فرصت برای نظام بانکی شناخته شده است. در یک نظام شبکهای هرچه فرصتهای بیشتری بدست آید، به سرعت فرصتهای جدید دیگری خلق میشوند و این از مختصات فنآوریهای نوین اطلاعاتی است. آنچه امروز به درستی مشخص شده است این است که اطلاعات و ارتباطات، دو قدرت مهم در نظام بانکداری نوین قلمداد میشوند. این دو، هم خود ازرش دارند و هم خالق ارزش هستند.
شرکتهای فعال در این صنعت در حوزهی فروش خودپرداز، کارتهای اعتباری، تجهیزات کامپیوتری و غیره فعالیت میکنند. تعداد آنها در بورس و فرابورس به عدد ۸ میرسد. شرکت دادهپردازی ایران در زمینههای مرتبط با تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات، شرکت کارت اعتباری ایران کیش در زمینههای صدور و ارائه خدمات کارت اعتباری، شرکت انفورماتیک و ایران ارقام در زمینهی فناوری اطلاعات و ارتباطات به شبکهی بانکی کشور، شرکت همکاران سیستم در زمینهی خدمات نرمافزار، شرکت تجارت الکترونیک پارسیان در زمینهی ایجاد و توسعهی شبکههای پرداخت الکترونیک، فعالیت میکنند.
وضعیت صنعت و سهام
شرکت خدمات انفورماتیک بیشترین ارزش بازار را در صنعت خود دارد.
شاخص کل در یک سال اخیر با کاهش ۱۲٫۵ درصدی روبرو بوده است درحالی که صنعت رایانه در این مدت مشابه افزایش ۳۳ درصدی در مقدار خود داشته است. نسبت P/E شاخص کل ۵٫۸ و صنعت رایانه ۸ میباشد. انتظار بالای سهامداران از این صنعت نسبت به شاخص کل، به دلیل ماهیت درآمدی آنها است. درآمد شرکتهای رایانهای ماهیتی تجمعی دارند. باتوجه به عملیات شرکتهای گروه و وابستگی عملکرد تعدادی از آنها به فعالیتهای پولی و بانکی، انتظار رشد این گروه پس از رفع تحریمهای بانکی وجود دارد. همچنین کشور ما در زمینههای فنآوری و تکنولوژی نسبت به کشورهای توسعهیافته فاصلهی قابل توجهی دارد که برای رسیدن به آن نیازمند توسعهی بیشتر در این زمینهها هستیم.
فرصتها و تهدیدهای صنعت
• نوسانات نرخ ارز
بیشتر تجهیزات و مواد اولیه مورد استفادهی این صنعت وارداتی است. به همین علت افزایش و کاهش نرخ ارز تاثیر زیادی در بهای تمامشدهی محصولات میگذارد. با افزایش نرخ ارز بهایتمامشده افزایش و سود شرکتها کاهش مییابد و برعکس اگر نرخ ارز کاهش یابد شرکت به سودآوری بیشتری خواهد رسید. بحث تک نرخی شدن ارز در کشور وجود دارد که اگر این اتفاق رخ دهد، به احتمال زیاد نرخ مشخص شده پایینتر از نرخ بازار خواهد بود و به سودآوری بیشتر شرکتهای فعال کمک خواهد کرد. این افزایش و کاهش نرخ در مواردی دیگر هم تاثیرگذار است، ازین موارد میتوان به تغییر در زمان انجام پیشبینی شدهی پروژهها و بدهیهای ارزی نیز اشاره نمود.
• نوسانات نرخ بهره
یکی از راههای تامین مالی شرکتها استفاده از تسهیلات است. با کاهش نرخ بهرهی بانکی هزینههای تامین مالی شرکتها کاسته میشود. مسالهای که وجود دارد عدم رعایت پرداخت و دریافت تسهیلات بانکها با نرخ اعلامی از طرف شورای پول و اعتبار است که ابهامی در این خصوص به وجود آوردهاند. لذا کاهش هزینهی تأمین مالی برای شرکتها امری مثبت تلقی میگردد و سود شرکتها تحت تأثیر مثبت قرار میگیرد.
• سرعت تغییرات تکنولوژی در صنعت IT
سرعت بالای تغییرات در این صنعت همواره یکی از مهمترین مشکلات موجود بوده که این مساله بیشتر در کشورهای توسعه یافته وجود دارد. باتوجه به اهداف تعیین شده در چشمانداز شرکتها، مسلما نیاز به بازاریابی صحیح و آموزش و به روزرسانی دانش فنی کارشناسان از مواردی خواهد بود که توجه به این مشکل و رفع آن را بیش از پیش بااهمیت میسازد. لذا کنترل و مدیریت مناسب گردش موجودی کالا، یکی از راهکارهای مقابله با رخداد این اتفاق خواهد بود.
• تغییر شرایط و اعمال تحریمهای بینالمللی
این مساله مشکلاتی از قبیل: محدودیت در خصوص تامین تجهیزات سختافزاری با فناوری پیشرفته، عدم امکان ایفای تعهدات قراردادی نسبت به مشتریان، تاخیر در انجام موضوع قراردادها و لذا پرداخت جرایم و خسارات ناشی از نقض تعهدات را به وجود میآورد.
در موارد بالا به مهمترین مشکلات موجود در صنعت رایانه اشاره شد، ریسکهای خاص شرکتی هم وجود دارد که برخی از شرکتهای را تحت تأثیر قرار میدهد.
تجزیه و تحلیل صنعت
قیمت نفت از جمله عواملی است که بسیاری از صنایع بورسی را تحت تاأثیر قرار داده است، صنایع پتروشیمی، پالایشگاهی، فولادی، روانکاور و غیره. ازین جهت صنعت رایانه از جمله صنایعی است که تأثیر قابل توجهی از تغییر قیمت نفت نخواهد دید، لذا میتواند از جمله صنایع قابل توجه برای سهامداران باشد. از عوامل دیگری که میتواند این صنعت را متأثر کند، سطح توسعهیافتگی کشور است. همگام با رشد سطح توسعهیافتگی، استفاده از خدمات IT و فنآوری بیشتر خواهد شد و در نتیجه فعالیت اینگونه شرکتها هم وسیعتر میشود.
با توجه به شرایط موجود در بازار سرمایه و مشکلات موجود در صنایع مختلف که هر کدام به دلایل مشخصی با مشکل مواجه شدهاند، لذا انتخاب و تشخیص صنعت مناسب جهت سرمایهگذاری امری مهم تلقی میشود. صنعت رایانه تأثیر کمتری نسبت به تحولات اقتصاد جهانی میپذیرد. لذا با وجود پتانسیلهای موجود، این صنعت باز هم میتواند یکی از صنایع مورد توجه برای سرمایهگذاران ریسکگریز قرار گیرد. از عوامل تاثیرگذار دیگر در این صنعت، ورود شرکتهای خارجی پس از برداشته شدن تحریمها است که توانایی رقابت شرکتهای داخلی با آنها امری دشوار میباشد. لذا به روزرسانی و تعیین تصمیمات مدیریتی صحیح در این رابطه میتواند به رشد و پیشرفت آنها کمک نماید.
منبع:روزنامه جهان اقتصاد/حسین غیاثی