واکاوی رفتار بورس به حادثه تروریستی تهران
به گزارش TSEpress به نقل از هفته نامه بورس تاثیرپذیری بازار سرمایه ایران از مسائل سیاسی و به طورکلی از ریسک‌های سیستماتیک در حالی در مقایسه با سایر بازارهای مالی دنیا بسیار بیشتر است که این بازار از کارایی که در بازارهای مالی دنیا تعریف می‌شود، به دور است. طبیعتا در چنین بازاری تاثیرپذیری از ریسک‌های سیستماتیک بسیار زیاد است؛ یکی از دلایل اصلی این تاثیرپذیری نیز این است که به طور معمول سرمایه‌گذاران ما به طور مستقیم در بازار سرمایه‌گذاری می‌کنند، به همین دلیل قدرت تحلیل در بازار سرمایه ما در مقایسه با بازارهای معتبر دنیا بسیار کمتر است، طبیعی است که با توجه به این مسئله، در چنین شرایطی نوسانات بازار شدیدتر باشد. اما آن مسئله‌ای که اتفاق افتاد این بود که مشاهده شد در لحظات اولیه وقوع عملیات تروریستی تهران، حجم عرضه و فروش سهام شرکت‌ها به میزان قابل ملاحظه‌ای افزایش و از آن سو، حجم تقاضا نیز کاهش پیدا کرد. این روند رفته رفته با نزدیک شدن به پایان بازار از فشار عرضه کاسته و برخی از نمادهایی که دارای ارزش ذاتی قابل توجهی هم هستند، با افزایش تقاضا رو به رو شدند. به این ترتیب به مرور از شدت افت بازار کاسته شد، البته طبیعی است که اینگونه مسائل در تمامی بازارهای مالی دنیا تاثیر منفی به جای می‌گذارد و امیدواریم که در روزهای آینده و با تحلیل بازار از سوی سهامداران، حجم عرضه کمتر شود.
دو علت در بیان چرایی تاثیرپذیری ریسک سیستماتیک در سهامداران ایرانی قابل بیان است؛ اولین علت این است که بازار سرمایه ما از کارایی بازار در قیاس با بازارهای مالی معتبر دنیا پایین‌تر است؛ شاخص‌هایی برای کارایی بازار اعم از قدرت تحلیل، آشنایی با بازار، سرعت دسترسی به اطلاعات، شفافیت اطلاع رسانی، سرعت گردش معاملات و شاخص‌های متعددی که کمک می‌کند به کارایی بازار و کاهش تاثیرپذیری ریسک‌های سیستماتیک در بازارهای مالی دنیا وجود دارد. اما به دلیل اثربخشی مسائل سیاسی در مسائل اقتصادی، به طور معمول تاثیرپذیری ریسک‌های سیستماتیک در بازار سرمایه ما بیشتر است.
دلیل دیگر این است که هرچند حجم کمتری از پس اندازهای مردم در بازار سرمایه درگیر است و ما کماکان یک کشور بانک پایه محسوب می‌شویم، ولی از نظر تعداد افرادی که به صورت مستقیم در بازار سرمایه سرمایه‌گذاری می‌کنند، در قیاس با بازارهای دنیا نسبت بالاتری را داریم و طبیعی است که اگر اشخاص غیر حرفه‌ای بیشتری که در بازار سرمایه، سرمایه‌گذاری می‌کنند را داشته باشیم، در مواقع بروز ریسک‌های سیستماتیک از خودشان رفتارهای هیجانی نشان دهند. بنابراین ، این دو علت سبب می‌شود که شدت این گونه نوسانات در بازار سرمایه ما در مقایسه با موارد مشابه در بازارهای مالی دنیا بیشتر باشد.
در بسیاری از کشورهای دنیا به ویژه کشورهای توسعه یافته که بازار سرمایه ساختار یافته‌تری دارند، بخش عمده‌ای از پس اندازهای مردم درگیر بازار سرمایه است، اما به صورت غیر مستقیم و از طرق صندوق‌های بازنشستگی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و سایر اشکال صندوق‌های سرمایه‌گذاری، مردم اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند و بحث صندوق‌های سرمایه‌گذاری و بازنشستگی و سایر اشکال صندوق‌ها بسیار زیاد است؛ در این شرایط مردم دارنده یونیت‌های سرمایه‌گذاری صندوق‌ها هستند و صندوق‌ها در بازار سرمایه سرمایه‌گذاری می‌کنند. اما در ایران با وجود اینکه صندوق‌های مختلف سرمایه‌گذاری طی سال‌های اخیر رشد داشته است، مردم به صورت مستقیم نیز در بازار سرمایه‌گذاری می‌کنند. طبیعی است که وقتی به صورت مستقیم سرمایه‌گذاری می‌کنند، مواجه هستیم با حجم زیادی از سرمایه گذارانی که دانش کافی ندارند و در مواقع بروز ریسک سیستماتیک، رفتار غیرحرفه ای از خود نشان می‌دهند، بنابراین بدیهی است که نوسانات نسبت به تجربیات مشابه در کشورهای دیگر، بیشتر باشد. همه افراد باید کمک کنند که کشور به سمت بازارپایگی حرکت کند و سهم بازار سرمایه از پس اندازهای مردمی افزایش پیدا کند. ابزارهای واسطه‌ای نظیر صندوق‌های سرمایه گذاری، صندوق‌های بازنشستگی، بیمه‌ها و .. توسعه پیدا کنند. بنابراین ما باید برای اینکه مردم از مزایای بازار استفاده حداکثری داشته باشند، آنها را تشویق کنیم که به سمت استفاده از ابزارهای واسطه‌ای گام بردارند.
در عین حال یکی از وظایف اصلی سازمان بورس، فرهنگ سازی است و مردم عادی را که دانش کافی برای تحلیل ندارند و به طور معمول رفتارهای هیجانی را در این شرایط از خود بروز می‌دهند را باید تشویق کنند که به سمت استفاده از سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت از طریق ابزارهای واسطه‌ای نظیر صندوق‌های سرمایه‌گذاری بروند. این اتفاق در دنیا هم افتاده و سبب شده که نوسانات در مواقع بروز ریسک‌های سیستماتیک کاهش پیدا کند.
علی اسلامی(رئیس هیات مدیره مشاور سرمایه‌گذاری آرمان آتی)
عضویت کانال اخبار بورس اوراق بهادار تهران (Tse Press) در تلگرام
