به گزارش TSEpress بورس تهران در شرایطی آخرین روزهای سال 93 را پشت سر می گذارد که در این سال نتوانست از رکود ناشی از برخی سیاست گذاری های دولتی و مجلسی خارج شود. سیاست هایی که مسؤولیت آن را امروز کسی بر عهده نمی گیرد. با این حال بازار سهام کشور این روزها به شهادت کارشناسان و رییس «سازمان» پتانسیل بالایی برای رشد دارد، به طوریکه تزریق نقدینگی به این بازار علاوه بر این که شرایط رونق را برای آن فراهم می کند که آینده ای سرشار از سود را نیز برای سرمایه گذاران رقم خواهد زد. در این میان البته برخی شرایط نیز باید مهیا شوند تا بورس تهران حرکت های مثبت خود را همچون سال های پیش دوباره آغاز کند؛ شرایطی همچون بهبود اقتصاد کلان کشور، توسعه زیرساخت های سرمایه گذاری، بهبود روند سیاست گذاری های پولی و مالی دولت و مواردی از این دست از جمله موضوعاتی است که نیازمند اصلاحات جدی دارد. روز چهارشنبه رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در اولین بازدید مطبوعاتی خود در «دنیای اقتصاد» حضور به هم رساند و ضمن بازدید از بخش های مختلف روزنامه به سؤالات خبرنگاران پاسخ داد که مشروح آن را در ادامه می خوانید. *** آقای دکتر فطانت! شرایط کلان بورس تهران در حال حاضر با متغیرهای مثبت و منفی فراوانی مواجه است که رشد این بازار یا برعکس تداوم روند کنونی فعلی را مورد ابهام قرار داده است. به عقیده جنابعالی چه عواملی در ابعاد کلان بازار قابل مشاهده است و چه شرایطی در انتظار این بازار است؟ به عقیده من در وضعیت کنونی، بورس پتانسیل زیادی برای سرمایه گذاری دارد. جدا از این که بنده ریاست «سازمان» را بر عهده دارم، بهعنوان فردی که هر روز بازار را رصد میکند، معتقدم بسیاری از شرکتها با توجه به اینکه برای سال مالی 93 سودهای مناسبی را شناسایی کرده اند و پیشبینی های بودجه ای قابل قبولی را هم برای سال آینده ارائه کرده اند، ازنظر قیمتهای فعلی سهام آنها در بازار وضعیت ارزنده ای دارند. البته نباید ضرری که مردم از دیماه سال گذشته تاکنون متحمل شده اند را نادیده گرفت اما با وجود این، چنانچه بازار به روال عادی خود بازگردد، وضعیت تقاضا برای سهام شرکت ها بسیار متفاوت از شرایط کنونی خواهد بود. حال اگر پارامترهای بیرونی اثرگذار بر بازار سرمایه رو به بهبود گرایند، انتظار بهتر شدن وضعیت و خروج از رکود نیز در این بازار تقویت می شود. بنابراین از حیث کلان بازار سرمایه بسیار پرپتانسیل است و درصورت بهبود شرایط، شاهد رشد مناسب خواهد شد.در این بین در آسیب شناسی عواملی که به افت بازار منجر شده، باید به نحوه تصمیمگیریهای انجام شده پیرامون صنایع موثر از جمله در زمینه نرخ خوراک پتروشیمی و سنگآهن اشاره کرد. در بعد کلان اقتصادی تصمیماتی گرفته شد که تأثیرات سویی بر صنایع حاضر در بورس و قیمت سهام وارد کرد، بدون آنکه مسئولیت مشخص پیامدهای ناشی از این تصمیمات را شخص یا دستگاهی بپذیرد. بر اساس این تصمیمات بدون بررسی جامع پیامدهای آن، بازار سهام و شرکت های مهم این بازار با ریزش روبهرو شدند. در این رابطه باید اشاره کنم که در مکانیزم تصمیمسازی و تصمیمگیری باید همه ما یک رویکرد داشته باشیم و در این حالت باید همه مولفهها در نظر گرفته شوند و برای ساختن درآمد مقطعی برای دولت، نباید هزاران میلیارد پول را از دست داد. بهعنوان مثال می توان به موضوع تعیین نرخ خوراک در بودجه سال گذشته به عنوان یکی از این تصمیمات نام برد. کل درامدی که دولت از محل افزایش قیمت خوراک پتروشیمی ها کسب کرده در برابر زیانی که از این محل به صورت مستقیم و غیرمستقیم بازار سهام وارد شده، ناچیز است، این در حالی است که این تصمیم تنها بر پتروشیمیها اثرگذار نبوده است، به طوریکه به عنوان نمونه صندوقهای بازنشستگی که ذینفعان زیادی در سطح جامعه دارند، نیز بر اساس همین تصمیمگیری و نتایج حاصل از بخش قابل توجهی از ارزش خود را از دست دارند. در این راستا باید گفت بخش زیادی از افت بیش از 170 هزار میلیاردی ارزش بازار سهام از دیماه گذشته تاکنون ناشی از اینگونه تصمیمات است. به عقیده جنابعالی این آسیب را چگونه می توان کاهش داد؟ حداقل درسی که میتوان از یک تصمیم نامناسب و آثار بر جای مانده از آن گرفت این است که روش سعی و خطا را کنار بگذاریم. آنچه مشخص است در سطح کلان نقش سازمان بورس در تصمیمسازی کمرنگ است و برای تصمیمسازیها نقش این سازمان باید بسیار بسیار پررنگ شود. به عقیده من همه باید بدانند که همه راههای اقتصاد نهایتا به بورس ختم میشود و اگر قرار باشد که اصلاحی در اقتصاد انجام شود با تحلیل وضعیت بورس این امر میسر است. راهکار این امر نیز آن است که با تحلیل وضعیت صنایع تاثیر گذار در تشکیل GNP کشور، یعنی همان صنایعی که در بورس قرار دارند و درصد بیشتر تولید کشور را تشکیل میدهند، چالش ها و راهکارهای خروج صنایع از رکود را شناسایی کنیم. پس از تحلیل این صنایع که بهعنوان لوکوموتیو اقتصاد کشور هستند، به محض حرکت این لوکوموتیو، بقیه اقتصاد هم به حرکت در خواهد آمد.با آسیبشناسی دقیق میتوان مشکلات را در سطوح بالاتر مرتفع کرد.بهتر است بپذیریم که هرکدام از صنایع بهخصوص صنایعی که زنجیره ارزش بالاتری دارند، اگر مراقبت شوند (فارغ از اینکه با یک صنعت مخالف یا موافق هستیم) وضعیت بهتر خواهد شد؛ به ویژه با ادبیاتی که در اقتصاد مقاومتی است باید با آنچه در توان کشور داریم حرکت کنیم.اگر غیر از این باشد همه صنایع از بین میروند و واردات قوت میگیرد که این امر در اقتصاد مقاومتی ترجمانی ندارد. در اینجا است که نقش بورس هویدا میشود و میتواند اثرات تصمیمات اقتصادی را به خوبی نشان دهد. به عقیده جنابعالی در شرایط کنونی بازار سهام از چه وضعیتی برخوردار است؟ شرایط بورس در حال حاضر تا حدی متعادل شده است؛ به طوریکه با توجه به شرایط کلی حاکم بر پیشبینیهای اعلام شده در مؤلفه های اساسی از جمله قیمت جهانی نفت و کالاهای اساسی در بازارهای جهانی و یا موضوعات سیاسی جملگی یا حفظ در محدوده کنونی یا برگشت آن به بالا را ارزیابی کردهاند. در این بین سایر عوامل اثرگذار بر بازار سرمایه از جمله نرخ سود بانکی را نیز باید مورد اشاره قرار داد. شرایط نامناسب سیستمهای بانکی و بدهیهای معوق بانکها به بانک مرکزی سبب شده تا بخشی از نقدینگی، از بازار سهام به سمت بازار پول که بازاری به مراتب کمریسکتر از بازار سرمایه است حرکت کند. این امر نیز در کاهش نقدینگی و ارزش بازار سهام نقش مؤثری داشته است. البته بهطور پیشفرض اقتصاد کشور بانک محور است، اما برای تغییر وضعیت اقتصادی حاکم بهتر است ریل بازار سرمایه را نیز برای توسعه اقتصادی کشور و تامین منابع مالی توسعه بدهیم. انتظار میرود به همان میزان که به بازار پول توجه میشود به بازار سرمایه نیز توجه شود. نکته اینجا است که نگاه واحد و متوازن بر بازار پول و سرمایه بهعنوان دو بازار همکار و نه رقیب میتواند توسعه اقتصادی کشور را به همراه داشته باشد. آقای دکتر اخیرا سازمان به انتشار شاخص های جدید مبادرت کرده که این شاخص ها بخشی از نیاز تحلیلی بازار را تأمین خواهد کرد، لطفا در مورد سایر اقدامات توسعه ای در این بازار مثلا حذف دامنه نوسانات یا کاهش بیشتر حجم مبنا اگر در دست اجرا است توضیحاتی بفرمایید؟ شاخصهای جدید را پس از مطالعات انجام شده به بازار ارائه کرده ایم که به نوعی مطالبه فعالان بازار بود. شاخص قیمت هم بهصورت هم وزن و هم وزنی جزو شاخصهایی بودند که به شاخصهای قبلی در بازار افزوده شده اند.در برنامه های توسعهای در تلاش هستیم که با فعال کردن شرکتهای پردازشگر اطلاعات مالی، دامنه محاسبه و انتشار شاخص را از محدوده سازمان خارج کنیم تا این شرکت ها متناسب با نیاز بازار بتوانند با دریافت اطلاعات پایه از سازمان، شاخصهای جدید را طراحی و به بازار ارائه کنند.شاخص قیمت و بازده نقدی بهعنوان شاخص کل ملاک بازار خواهد بود و این روال ادامه پیدا میکند. در این باره در حال مطالعه هستیم و این اقدام بهطور جدی در دستور کار سازمان قرار دارد. در نهایت باید بررسی کرد که با توجه به محدودیتهایی که در بورس هست تصمیم درباره دامنه نوسان برای شرکتهای مختلف با توجه شرایط آنها متفاوت باشد یا خیر. از طرفی این بحث مخالفان و موافقان بسیاری دارد که در نهایت پس از مطالعه در وقت مقتضی و در شرایطی که بازار بهبود یابد اطلاعرسانی خواهیم کرد. در زمینه جذب سرمایه گذاران خارجی چه اقداماتی صورت گرفته است؟ هموزنی میان دو بازار پول و سرمایه در دیدگاه تصمیمسازان می تواند کمک شایانی در جذب سرمایههای خارجی کند.در حال حاضر در شورای معاونان که در وزارت اقتصاد و دارایی برگزار شده درباره اولویت های پیشنهاد شده به وزیر محترم اقتصاد، یعنی فراهم کردن زمینه تامین مالی بینالمللی و جذب سرمایهگذار خارجی بحث شده که در حال بررسی است.البته مشکلاتی در این زمینه وجود دارد که از جمله این دغدغه ها میتوان به ریسکهای تغییرات نرخ ارز اشاره کرد. البته امسال سرمایهگذاران خارجی در حدود 100 کد معاملاتی از سازمان بورس دریافت کرده اند که انتظار می رود با فراهم کردن شرایط رغبت و انگیزه بیشتری در جذب این سرمایه گذاران ایجاد شود.در این بین لازمه حضور در بازارهای بینالمللی پیش نیازهایی نیز دارد؛ ایجاد ادبیات و زبان مشترک با سایر دنیا یکی از این نیازها است. در این زمینه استفاده از زبان مشترک گزارشگری «XBRL»، بهرهگیری از استانداردهای تدوین گزارشها (IFRS) و الزام انتشار صورتهای مالی شرکتها به زبان انگلیسی و مواردی از این قبیل قابل ذکر است.علاوه بر این در مباحث مالیاتی نیز استانداردهایی در سطح بینالملل مطرح است که باید رسیدگی مالیاتی به سبک بینالمللی را نیز قبول داشته باشیم. آقای دکتر حضور شرکتهای رتبهبندی در سال 94 که برخی خبرها بر آن دلالت دارد نیز از جمله این اقدامات است؟ شرکتهای رتبهبندی برای تنوع بخشی به انتشار اوراق در بازار مدنظر هستند و از برنامههای اصلی سازمان راهاندازی این شرکتها است.از آنجا که هدف اصلی ما بازار محوری است بنابراین در بخش تامین منابع مالی با وضعیت فعلی بازار امکان توسعه وجود ندارد.به عقیده من با روشهای گذشته بیش از این امکان تامین مالی نیست؛ بنابراین راههای جایگزین در تامین مالی باید تعریف شوند که البته در این حالت نیازمند اقدامات زیادی نظیر تحول در نظام بازارگردانی و از همه مهمتر ایجاد جایگزین و مکانیزم مناسب برای بحث ضمانت هستیم.بر این باورم که با توجه به نبود شرکتهای رتبه بندی در کشور، با بهره گیری از دانش بین المللی و یا یک همکاری مشترک خارجی، فعال کردن نظام رتبه بندی در بازار مالی امکان پذیر خواهد بود.به هر حال راهاندازی موسسات رتبهبندی اعتباری از اولویتهای سازمان است.در این حالت فراخوان بینالمللی خواهیم داشت و با شرکتهایی که آمادگی لازم برای همکاری مشترک داشته باشند به مذاکره خواهیم پرداخت. برخی خبرها در رابطه با ایجاد طرح بیمه سهام مطرح شده است. چه اقداماتی در این باره در دست اجرا است؟ بحث بیمه سهام مدتها است در بازار سرمایه مطرح است. البته اوراق مشتقه در ادبیات مالی همان بیمه سبد سهام است. به این صورت که به جای معامله دارایی، اوراق مشتقه آن در بورس مورد معامله قرار می گیرد.طبیعی است در بازار سرمایه با به کار بردن ابزار مشتقه، ریسک کاهش یافته و و مدیریت بهتری حاصل شود. در این باره باید به کارآمدی کمیته فقهی سازمان اشاره کنم. تطبیقپذیری ابزارهای جدید بر عهده کمیته فقهی است که در این باره نیز نتایج خوبی را این کمیته اخذ کرده است.دیگر ابزار جدیدی که به تازگی مطالعات آن به پایان رسید و به زودی در بازار معرفی میشود، فروش اختیاری است که یکی از ابزارهایی است که به بازار کمک بسیار خواهد کرد. مزیت این ابزار آن است که در زمان پایین آمدن قیمت سهم فروشنده نقش خریدار را نیز میتواند داشته و از افت قیمت سهم سود شناسایی کند. قرارگیری در هر دو موقعیت خرید و فروش در لحظه از مزیت این روش تلقی میشود.البته این ابزار را زمانی که بازار به شرایط عادی خود بازگردد، معرفی خواهیم کرد و امیدواریم که از این طریق انگیزه سهامداران برای فعالیت بیشتر شکل گرفته و ریسک در بازار کاهش یابد. شرایط فعلی بورس کالا را به خصوص در گروه پتروشیمی ها چگونه ارزیابی می کنید؟ فروش محصولات پتروشیمی با توجه به بحث تعرفه و دلار دولتی در مقابل ارز آزاد و تعیین قیمت پایه، باعث شده که رغبت برای عرضه کالا و انجام معامله در بورس کالا تا حد زیادی کاهش یابد.علاوه بر این تبصره جدیدی که در مصوبه وزارت صنعت وجود دارد، مبنی بر امکان عرضه محصولات خارج از بورس کالا هم بر این امر دامن زده است که البته در این باره در حال برنامهریزی و پیگیری هستیم.درباره تعیین نرخ خوراک پتروشیمی ها هم که با تصویب مجلس به دولت واگذار شده، تشکیل کمیته سه نفره شامل وزارت نفت، وزارت اقتصاد و سازمان مدیریت و برنامه ریزی بارقه امیدی را ایجاد کرده و انتظار می رود در این زمینه تمهیدات مناسبی اتخاذ شود و تکلیف پتروشیمیها برای سال آینده در این زمینه معین شود. تعیین تکلیف پالایشی ها به کجا رسید؟ در این زمینه ما منتظر هستیم که پس از ابلاغ اعداد و ارقام خرید و فروش پالایشگاه ها از طریق شرکت پخش و پالایش، گزارش های مالی این شرکت ها به سازمان اعلام شود تا زمینه باز کردن نمادها را فراهم کنیم.در مبحث کیفی سازی نیز سرمایهگذاری در این زمینه بیشتر از 2 میلیارد دلار پول نیاز دارد که مقدمات آن فراهم شده و به پالایشگاهها از محل سود خود ظرف 5 سال فرصت داده شده که این امر را محقق کنند. این تصمیم بر اساس قیمت نفت در سال 92 معادل 4200 میلیارد تومان اثر مثبت برای وزارت نفت دارد که البته تخصیص 25 درصد از این رقم به عنوان مالیات و 30 تا 40 درصد به سهام عدالت باعث می شود که در نهایت با رقم در نظر گرفته شده برای نفت در سال 92، عدد خالص درآمد دولت به میزان 1300 میلیارد تومان برسد. البته اگر این محاسبات با ارقام سال 93 تطبیق داده شود درآمد دولت از این محل حتی کمتر خواهد شد و صرف نظر کردن آن برای دولت، به ویژه با توجه به پیامدهایی که در بازار سرمایه دارد، دور از ذهن نیست.