بخش سوم: بررسی شرکت های فعال صنعت در ایران
1. مقدمه بعد از بررسی روند رشد صنعت در ایران و ارزیابی معیارهای موفقیت، در این بخش به بررسی شرکتهای فعال در صنعت پرداخت الکترونیک، پرداخته میشود. به این منظور پس از معرفی اجمالی شرکتهای فعال، سهم بازار، فعالیتها و محصولات هر شرکت تشریح شده و در نهایت در بخش بعد تمرکز گزارش بر 2 شرکت بورسی فعال در این صنعت به نامهای کارت اعتباری ایران کیش و تجارت الکتورنیک پارسیان گذاشته میشود.
2. معرفی شرکت های فعال در ایران
2.1. آسان پرداخت پرشین شرکت آسان پرداخت پرشین در اردیبهشت سال 88 تاسیس گردید. هدف این شرکت گسترش و تسهیل خدمات پرداخت الکترونیک می باشد و اجزای مختلف سیستم بر پایه "مقررات ناظر بر ارائه دهندگان خدمات پرداخت " اداره نظام پرداخت بانک مرکزی در نظر گرفته شده و همچنین بگونه ای طراحی شده تا در برگیرنده طیف وسیعتری از انواع پرداخت الکترونیک باشد، این هدف با بکارگیری تجهیزات و ابزار ویژه پذیرش و انتقال تراکنش ها که در سیستم های پرداخت الکترونیک بروز دنیا استفاده میگردند میسر می باشد. این شرکت با دریافت موافقتنامه اصولی P.S.P از بانک مرکزی در زمینه بازاریابی نصب و پشتیبانی دستگاه های EFT–POS فعالیت خود را ادامه داده است. هدف از تاسیس این شرکت ایجاد واحد ارائه خدمات الکترونیکی (PSP) از طریق اتصال به شبکه های بانکی ودستگاههای POS می باشد.
2.2. الکترونیک کارت دماوند از اواخر سال 1383 کنسرسیومی متشکل از افراد حقیقی و حقوقی فعال در زمینههای الکترونیک، پول و بانک، کامپیوتر، شبکه، خدمات و پشتیبانی تجهیزات الکترونیکی بمنظور راهاندازی خدمات پرداختهای الکترونیکی مطالعات خود را آغاز نمودند، تا با توجه به شناخت از ابزارهای بکارگرفته شده در این رابطه مانند انواع کارتها، انواع دستگاههای کارتخوان حضوری و غیر حضوری، شبکه و سوئیچ و استاندارهای این قبیل لوازم و تجهیزات و بکارگیری کارشناسان با مهارتهای مختلف و اعزام به کلاسهای داخلی و خارجی نهایتا پیشنهاد تاسیس شرکت الکترونیک کارت دماوند با برنامه عملیاتی سه ساله برای بازاریابی-نصب و راه اندازی- پشتیبانی 150000 دستگاه پایانه فروش فروشگاهی (POS) نهایتا بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با صدور مجوز مورخ 7/6/1385 با تاسیس این شرکت موافقت نمود و با توجه به تجهیزات و پایانههای لازم مجوز فعالیت دائم شرکت توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران صادر گردید.
2.3. پرداخت الکترونیک بانک پاسارگاد شرکت پرداخت الکترونیک بانک پاسارگاد به عنوان یکی از شرکتهای گروه مالی پاسارگاد و با مسؤولیت راهبری خدمات پرداخت الکترونیک به عاملیت از سوی بانک پارسارگاد در تاریخ 30/11/1388 آغاز به کار نموده است. این شرکت با حفظ استانداردهای بین المللی خدمات پرداخت الکترونیک، اقدام به بسترسازی جهت ارایه خدمات پرداخت الکترونیک با استفاده از ابزارهای نوین این صنعت نموده است.
2.4. پرداخت الکترونیک سامان شرکت پرداخت الکترونیک سامان کیش با تمرکز بر دو حوزه خدمات کارت و ايجاد شبکه فراگير پذيرندگان کارت در تیر ماه سال 82 آغاز به کار کرد. این شرکت موافقت اصولی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را در سال 1383 و مجوز قطعی فعالیت خود را را در تاریخ 06/07/1384 از سوی این مرجع دریافت نمود. فعالیت پرداخت الکترونیک سامان در حوزه پرداختهای اینترنتی از فروردین ماه سال 1383 آغاز شد و این شرکت به عنوان اولین ارائهدهنده خدمات پرداخت اینترنتی در نظام بانکی کشور، ابزارهای پرداخت غیرحضوری را در اختیار متقاضیان قرار داد. این مجموعه با استفاده از نیروی انسانی متخصص، فناوریهای امنیتی روز دنیا و بهرهگیری از ابزارهای نوین پرداخت نظیر کارت، کارتخوان، درگاه اینترنتی و تلفن همراه توانسته است با ارائه خدمات با کیفیت و مطمئن، رضایت مشتریان و پیمانکاران خود را جلب نموده و سهم مناسبی از بازارهای خرد و کلان تجارت الکترونیک در کشور را به خود اختصاص دهد. شرکت پرداخت الکترونیک سامان کیش با ایجاد ساختاری بر پایه تکنولوژیهای جدید، انواع ابزارهای پرداخت حضوری و غیر حضوری را در انواع بازارهای تجارت الکترونیک ارائه داده و یکی از شرکتهای پیشرو در زمینه طراحی و پیاده سازی پروژه های دولت الکترونیک و ارائه راه حلهای خاص به سازمانها و شرکتهای بزرگ به شمار میرود.
2.5. پرداخت نوین آرین شرکت پرداخت نوين آرين در فروردين ماه سال 1385 تاسيس گرديد و پس از يازده ماه توانست عنوان بزرگترين دارنده شبکه پايانههاي فروش را براي بانک اقتصاد نوين به ارمغان آورد. این شرکت فعالیتهای تخصصی خود را به شرح ذیل شروع کرده است: نصب، راهاندازي و راهبري دستگاه هاي پايانه فروش با قابليت پذيرش کارتهاي عضو شبکه شتاب Online و Offline نصب، راهاندازي و راهبري دستگاه هاي خودپرداز (ATM) نصب، راهاندازي و راهبري دستگاه هاي کيوسک خدمت رساني نصب و راهاندازي پايانه هاي فروش نوين خارج از کشور با ويژگي پذيرش کارت هاي عضو شبکه شتاب
2.6. تجارت الکترونیک پارسیان شركت تجارت الكترونيك پارسيان به دنبال بسط و گسترش صنعت استفاده از كارتهاي الكترونيكي در دنياي پيشرفته و طرح موضوع بكارگيري اين صنعت در بازار ايران در سال 1379 تشكيل و به ثبت رسيد. هدف از تأسيس شركت ايجاد و گسترش و توسعه بستر مناسب جهت ارايه خدمات كارتهاي الكترونيكي بانكي و تجارت الكترونيكي تعيين شده است. اين شركت اولين خدمت نوين خود را با نام كارت اعتباري پارسيان به هموطنان گرامي و سازمانها در كشور ارائه داد. بانك پارسيان بعنوان سهامدار اصلي شركت و بدليل تخصصي بودن فعاليت كارت و همچنين توجه ويژهاي كه به استفاده از فنآوريهاي روز در صنعت بانكداري دارد، ضمن سرمايهگذاري در اين شركت كليه اختيارات و وظايف مربوط به صدور كارت اعتباري خود را به شركت تجارت الكترونيك پارسيان تفويض نموده است. اين شركت علاوه بر ارايه خدمات كارت، شبكه گستردهاي از مراكز فروش كالا و خدمات را بعنوان پذيرندگان كارت ايجاد و مديريت مينمايد.
2.7. داده ورزی سداد شركت داده ورزي سداد در تاريخ 13/03/1378 به ثبت رسيده است. اين شركت از بدو تاسيس تاكنون با ايجاد روندي پويا به منظور بهره برداري صحيح و اصولي از ابزار فناوري اطلاعات همگام با انتظارات بانك و همسو با توسعه فناوري فعاليت نموده است. حاصل تلاشهاي انجام شده طي سالهاي اخير سبب گرديده تا در حال حاضر، طيف گستردهاي از خدمات مشاوره، طراحي، توليد، تامين، مديريت، نظارت، راهبري و پشتيباني راه حلها و سيستم ها در حوزههاي سخت افزار، نرم افزار و ارتباطات را به ادارات مركزي، ادارات امور شعب، شبكه شعب و مشتريان خاص بانك ملي ايران و .... ارائه نمايند.
2.8. سایان کارت 2.9. فن آوا کارت 2.10. کارت اعتباری ایران کیش شرکت کارت اعتباری ایران کیش در فروردین ماه سال1382 با ماموریت «صدور و ارايه خدمات کارت اعتباری» آغاز به فعالیت نمود. بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در شهریور ماه 1385 با تایید صلاحیتها و فعالیتهای شرکت مجوز ارائه خدمات پرداخت الکترونیک را به شرکت اعطا نمود. معادل 10 درصد سهام این شرکت متعلق به شرکتهاي ملي انفورماتيک، سرمايهگذاري ايرانيان و سرمايهگذاري خوارزمي، در تاريخ 23/12/1390، در بازار بورس اوراق بهادار تهران عرضه شد. فعالیتهای عمومی در حوزه ارايه خدمات پرداخت شرکت شامل بازاریابی، نصب و پشتیبانی، ارايه خدمات تعمیر و نگهداری POS، انجام پرداخت الکترونیک با استفاده از بسترهای اینترنتی و انجام مراودات بین المللی در جهت گسترش ارايه خدمات و توسعه بازار تجارت الکترونیک میباشد. در سطح بینالملل شرکت ایران کیش به گسترش پروژههای پرداخت الکترونیک کشور در خارج از مرزهای ایران با استفاده از تکنولوژی WEB میپردازد. از دیگر خدمات این شرکت عبارتاند از: • ارايه خدمات Multi Acquirer • ارايه خدمات Multi Merchant • ارايه خدمات پرداخت تسهيمي • ارايه خدمات واريز آني مبلغ دريافتي به حساب پذيرنده • ارايه سیستمهای تخفیف مبتنی بر POS و مدیریت ترمینال به ترمینال • ارايه سیستم GSM POS • ارايه سیستم Bluetooth POS • ارايه سیستم LAN POS • ارايه سیستم PC POS • ارايه سیستم LAN PC POS • ارايه دستگاههای مجهز به بارکدخوان • ارايه دستگاههای قابل اتصال به پرینترهای عمومی • ارايه خدمات گزارشدهی سیستمی و مشاهده تراکنشها به تفکیک ترمینال در وبسایت ایرانکیش و مشاهده ریز گزارشات و اتفاقات حادث شده در سیستم • ارايه شارژ اپراتورهاي تلفن همراه (E-Voucher) و کلیه شارژهای Pin-Based
2.11. مبنا کارت آریا شرکت اطلاعات فناوری جهانی پارس با تجربه قوی در زمینه طراحی و توسعه سیستمهای یکپارچه نرم افزارهای اتوماسیون بانکی، سیستمهای پرداخت الکترونیکی، کارتهای هوشمند و سیستمهای دولت الکترونیک ، با داشتن 2 دفتر در 2 کشور ایران و امارات متحده و با بکارگیری کارشناسان متبحر در این دفاتر به عنوان پیشرو در زمینه تحقیق و توسعه فناوری اطلاعات از سال 1382در ایران در حال فعالیت می باشد. خدمات حرفهای شرکت اطلاعات فناوری جهانی پارس عبارتند از : پیاده سازی و پشتیبانی سیستم جامع بانکی (Core Banking System) پیاده سازی و پشتیبانی نرم افزار مدیریت کارت و سوئیچ (Switch/Card Management System) طراحی ، پیاده سازی و پشتیبانی نرم افزار پایانه های فروش پشتیبانی سخت افزار پایانه های فروش پیاده سازی و پشتیبانی نرم افزار مدیریت پایانه های فروش (Terminal Management System) ارائه و نصب سخت افزار مدیریت شبکه پایانه های فروش (Network Communication Controller) پیاده سازی و پشتیبانی نرم افزار بانکداری الکترونیک (e-banking) شخصی سازی کارتهای مغناطیسی و هوشمند تراشه گذاری کارتهای هوشمند طراحی ، پیاده سازی و پشتیبانی سیستمهای مبتنی بر کارتهای هوشمند پیاده سازی و پشتیبانی سیستم رسید الکترونیکی (e-voucher) پیاده سازی و پشتیبانی سیستم بانکداری و پرداخت با موبایل (Mobile Payment/Banking) طراحی، پیاده سازی و پشتیبانی پیاده سازی و پشتیبانی نرم افزار های دولت الکترونیک (e-government)
همچنین این شرکت ارائه کننده خدمات انتقال تکنولوژی تجارت الکترونیکی میباشد که به شرکتها کمک نموده تا به سرعت، متخصصین IT خود را در جریان آخرین تکنولوژیهای توسعه روشهای کاربردی تجارت الکترونیکی قرار داده و سطح دانش افراد و شیوه های موجود را به حد مطلوب برسانند.
2.12. به پرداخت ملت از شركتهای زير مجموعه بانك ملت میباشد. اين شركت در سال 1384 با هدف فعاليت در حوزه خدمات پرداخت الكترونيكی تاسيس گرديد. اين شركت علاوه بر ارائه خدمات پرداخت به توسعه و پشتیبانی نرم افزارهای تخصصی در حوزه خدمات پرداخت نيز اشتغال دارد. از جمله زمينههای ارائه خدمات اين شركت میتوان به موارد زير اشاره كرد: ارائه خدمات پرداخت از طريق پايانههای پرداخت فروشگاهی ارائه خدمات پرداخت از طريق اينترنت ارائه راه حلهای تخصصی در حوزه پرداخت الكترونيكی جهت رفع نيازهای خاص مشتريان
3. سهم هر شرکت از کل تراکنشهای سیستم بانکی با توجه به آمار از بین 12 شرکت فعال در این صنعت شرکت به پرداخت ملت با 34.5% بیشترین سهم بازار را به خود اختصاص داده است. بعد از آن تجارت الکترونیک پارسیان با 15.6%، پرداخت الکترونیک سامان با 11.4%، آسان پرداخت پرشین با 10.5%، داده ورزی سداد با 10% و کارت اعتباری ایران کیش با 8.7% در رتبههای بعدی قرار دارند.
طبق آمار به جز آسان پرداخت پرشین و پرداخت الکترونیک سامان که عمده درآمد آنها از ارائه خدمات در پایانه موبایل و اینترنت است، دیگر شرکتها همگی تنها از محل پایانه فروش کسب درآمد میکنند. این عامل میتواند به عنوان فشار رقابت موجب تهدید شرکتها شود. و پتانسیل رشد بیشتر با شرکتهای ارائه دهنده خدمات در حوزههای جدید بدهد.
4. تعداد پایانههای شرکتهای ارائه دهنده خدمات تعداد پایانههای شرکتهای ارائهدهنده خدمات که در سال گذشته تراکنش داشته اند در جدول زیر قایل ملاحظه است. همانطور که مشخص است به پرداخت ملت بیشترین دستگاه را داراست.
5.تعداد کارتخوان های شرکتهای ارائه دهنده خدمات
با نگاهی اجمالی به جدول دستگاههای کارتخوان و میزان پراکندگی آن مشخص میشود میزان پراکندگی دستگاههای کارتخوان در بین این 12 شرکت بهصورت نابرابری وجود دارد، بهطوریکه حدود 50 درصد سهم بازار در اختیار چند شرکت قرار گرفته است. میتوان از دلایل این اختلاف تعداد دستگاه به مواردی مانند: نبود دستگاه کارتخوان در شرکتها، نبود بستر و زیرساخت مناسب ارتباطی، کامل نبودن سبد کالای شرکتها، نداشتن شبکه نمایندگان استانی مناسب در سطح کشور، عدم ارائه خدمات با کیفیت توسط بعضی شرکتها، عدم پشتیبانی مناسب از پذیرندگان دستگاههای کارتخوان و ... اشاره کرد که باعث شده است تراکم تعداد دستگاهها در بین شرکتها بهصورت نامتعادل صورت پذیرد.
7. جمعبندی با توجه به نسبت تعداد تراکنشهای انجام شده در ماه به تعداد پایانه را نشان میدهد که با توجه به این نسبت شرکت آسان پرداخت پرشین، با 491 تراکنش به ازای یک پایانه در ماه بیشترین بهرهوری را داشته است. بعد از آن پرداخت الکترونیک سامان و به پرداخت ملت قرار میگیرند. اما بر اساس نسبت مبلغ تراکنش به پایانه شرکت به پرداخت ملت با بیش از 2 برابر متوسط از رتبه اول بهرهوری برخوردار بوده و بعد از آن پرداخت الکترونیک سامان قرار دارند. با توجه به رقابت ایجاد شده در این صنعت و پیشبینی افزایش فشار رقابت در سالهای آتی، تنوع خدمات و روشهای پرداخت ارائه شده از طرف هر شرکت عامل موفقیت شرکت خواهد بود. با توجه به بررسی انجام شده مشخص شد از بین 12 شرکت فعال 8 شرکت به طور انحصاری بر پایانه فروش متمرکز شده، شرکت آسان پرداخت پرشین علاوه بر پایانه فروش بخشی از فعالیت خود را بر پایانه اینترنت و تلفن همراه قرار داده است. شرکت تجارت الکترونیک پارسیان به طور محدود تراکنشهایی از پایانه اینترنت جذب کرده ولی تجارت الکترونیک سامان سهم زیادی از تراکنشهای خود را از اینترنت و تلفن همراه جذب کرده است.