پست ترید داخلی یا خرید از خارج کشور؟ سامانه پس از معاملات سامان می گیرد

به گزارش  TSEpress  و به نقل ازهفته نامه بورس   «قدمت طولانی مدت ۲۵ ساله، عدم رعایت زمان‌بندی‌ها، اتصال دستی به سامانه معاملات، همخوان نبودن با سامانه معاملات و تحمیل هزینه‌ به معامله‌گران و کارگزاری‌ها» نمونه‌ای از مشکلاتی است که معامله‌گران و فعالان بازار از سال‌های پیش تا به امروز در خصوص سامانه پس از معاملات مطرح کرده‌ و می‌کنند. هرچند که سازمان بورس تا پیش از برقراری تحریم‌ها قصد خرید و به روزرسانی این عنصر حیاتی بازار را داشت، اما با محدودیت‌هایی که تحریم‌ها برای کشور به وجود آورند، نتوانست سامانه پس از معاملات را نیز همراه با سامانه معاملات وارد کند. چرخ را دوباره اختراع نکنیم علیرضا قنبرعباسی، مدیرعامل شرکت کارگزاری بانک خاورمیانه در خصوص ابعاد مختلف این مسئله با اشاره به وارد کردن این سامانه می‌گوید که برخی از دوستان در سپرده‌گذاری معتقدند که اگر سیستم پس از معاملات بخواهد وارد شود، ایراداتی را به وجود خواهد آورد، چراکه به حدی این سیستم متفاوت است که نمی‌توان آن را در کشور بومی سازی کرد. این در حالی است که برای باز شدن دروازه‌های بین المللی به روی بورس ایران و ارتباطات متقابل، نیاز بسیار زیادی به این سامانه داریم. قنبرعباسی در گفت‌وگو با هفته‌نامه بورس می‌گوید که دوستان ما در شرکت مدیریت فناوری بورس تهران در ابتدا عنوان کردند که به دلیل تحریم‌ها قادر به وارد کردن این سامانه از خارج کشور نیستیم، در ‌‌نهایت کاری که انجام دادند این بود که شکل ظاهری سیستم قبلی را تغییر دادند، اما در واقع هسته سامانه قبلی سرجای خود باقی مانده است. وی تصریح می‌کند، اکنون که حجم معاملات بالا رفته و مسائل روزمره متفاوت شده، همه کارگزار‌ها هم این مشکلات را قبول دارند و شاهد بودیم که هنگ کردن و از دسترس خارج شدن سیستم، به مراتب بیشتر شده بود. همه با این مشکلات دست و پنجه نرم می‌کردند تا اینکه بالاخره موفق به وارد کردن سیستم آتوس شدیم. مدیرعامل شرکت کارگزاری بانک خاورمیانه در بخش دیگری از اظهارات خود در خصوص مشکلات سامانه پس از معاملات می‌گوید که در مورد سپرده گذاری هم اشکالات به همین صورت است؛ شرکت سپرده گذاری که از سیستم خود معاملات یک روز عقب است، سبب شده که خلائی وجود داشته باشد و بحث‌های مختلفی در صدور سپرده‌ها به وجود بیاورد. قنبرعباسی با اشاره به این نکته که سامانه پس از معاملات قطعا باید به روزرسانی شود، عنوان می‌کند که در حال حاضر که تحریم‌ها برداشته شده، شرایط مناسبی است که با شرکت‌های خارجی وارد معامله شویم. باید از شرکت آتوس و هر شرکت دیگری که بیاید و بتواند به روزرسانی را به نحو احسن انجام دهد، استقبال شود. بنابراین وقتی که یکبار چرخ اختراع شده، نباید دوباره آن را اختراع کنیم. وی می‌گوید، وقتی که تمام اهداف کشور و بازار سرمایه بر این مدار تنظیم شده که بتوانند سرمایه‌گذار خارجی را جذب کنند، وقتی که ما در سپرده‌گذاری مرکزی با این مشکلات درگیر هستیم، چگونه می‌توانیم به آن هدف بزرگ دست یابیم؟ مدیرعامل شرکت کارگزاری بانک خاورمیانه در پایان خاطرنشان می‌کند که با نگاه به پافشاری دوستان ما در سپرده‌گذاری و فناوری، می‌توان دریافت که هیچ علاقه‌ای ندارند که سیستم از خارج تهیه شود، اما بهتر است به شرایط امروز بازار نگاه کنند؛ شاید یک روزی بازار رونق پیدا کند زیرا همیشه حجم معاملات کم نخواهد بود. بنابراین ما باید خود را آماده روزهای پررونق بازار سرمایه و بورس کنیم.   راه‌اندازی پست ترید داخلی تا چند ماه دیگر زمانی که سازمان بورس از وارد کردن سامانه پس از معاملات به دلیل برقراری تحریم‌ها ناامید شد، اقدام به طراحی این سیستم توسط برنامه‌نویسان داخلی، بنابر شرایط و ویژگی‌های داخلی ایران کرد؛ اجرای این پروژه که سال‌های زیادی به طول انجامید، تاکنون نتوانسته در مدار معاملات قرار گیرد. هرچند که منتقدان و مدافعان اجرای این طرح دلایل متعددی را برای آن عنوان می‌کنند، اما روح‌الله دهقان، مدیر واحد فناوری اطلاعات سازمان بورس می‌گوید که سامانه موجود یک سامانه قدیمی است که بالای ۱۰ سال از عمر اجرایی آن می‌گذرد. در سال ۲۰۰۶ که شرکت آتوس سامانه ترید را تحویل داد، این بحث را داشتند که پست ترید نیز باید به روزرسانی شود. با مطرح شدن بحث تحریم‌ها از سال ۸۴ به بعد پست ترید به ایران منتقل نشد و در‌‌ همان سامانه قدیمی باقی ماند. دهقان با اشاره به اینکه پست ترید جزء پیچیده‌ترین سیستم‌های هر کشوری محسوب می‌شود، به هفته‌نامه بورس می‌گوید که پست ترید بحثی است که در هر کشوری مختص‌‌ همان کشور است. او تصریح می‌کند که سامانه پس از معاملات در ایران سه کار کلیرینگ، ستلمنت و رجیستری را انجام می‌دهد. کدهای سهامداری و رجیستری را نگهداری و در پایان معاملات، پول و سهم را جابجا می‌کند. در ایران این سامانه این کار‌ها را انجام می‌دهد و در تمام دنیا نیز سامانه پست ترید پیچیده‌ترین سامانه‌های هر کشور محسوب می‌شود. مدیر واحد فناوری اطلاعات سازمان بورس در ادامه می‌افزاید که سیستم‌های ترید در تمام دنیا تقریبا مشابه هم هستند، چراکه الگوریتم‌های آن استانداردهای بین المللی است اما سیستم‌های پست ترید چون براساس قوانین هرکشوری پیاده‌سازی می‌شوند، سیستم‌های پیچیده تری می‌شوند و در نتیجه تحویل آن نیز پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. وی با اشاره به اینکه بحث تولید داخلی پست ترید در شرکت سپرده‌گذاری از سه سال پیش آغاز شده، عنوان کرد که بخش عمده‌ای از کار نیز انجام شده است و شاید بتوان گفت که در مراحل نهایی قرار دارد تا ما یک پست ترید بومی داشته باشیم. دهقان می‌گوید که سامانه پست‌تریدی که در شرکت سپرده گذاری بخش نهایی آن در حال انجام است، باید تست‌های زیادی روی آن انجام شود. بحث در اینجا مربوط به رجیستری است که به دارایی مردم مربوط می‌شود و در نتیجه یک کار حساس و پرریسکی است که باید از همه لحاظ مطمئن شویم که این سامانه کار خود را به درستی انجام می‌دهد. در نتیجه چنین نرم افزاری نیاز به بررسی‌های زیادی دارد تا در ‌‌نهایت شرکت سپرده گذاری این مسئولیت را بپذیرد که سامانه قدیمی کنارگذاشته شود و سامانه جدید جایگزین آن شود. وی با اعلام این خبر که در حال حاضر یک کمیته نظارتی در سپرده گذاری، سازمان بورس و شرکت مدیریت فناوری تشکیل شده که در مورد این سامانه تصمیم گیری کنند، می‌گوید که عزم ما در سازمان این است تا جایی که می‌توانیم و دانش آن در کشور وجود دارد، از سامانه‌های داخلی استفاده کنیم و اگر چنین دانشی نداشته باشیم، آن زمان به سراغ خرید از کشور دیگر برویم. ولی یک واقعیت وجود دارد که ما اگر بخواهیم به دنبال خرید سامانه‌ها هم برویم، روند بومی سازی آن زمان زیادی را سپری خواهد کرد. چون که همانطور که قوانین دو کشور با یکدیگر متفاوت هستند، هیچ پست تریدی را نمی‌توان در دو کشور پیدا کرد که مشابه یکدیگر باشند. مدیر واحد فناوری اطلاعات سازمان بورس تاکید می‌کند، اگر زمانی برسد که سازمان مجبور شود به سراغ پلن B برود و مذاکرات دیگری هم داشته باشد، قطعا چنین کاری خواهد کرد. بنابراین اگر کمیته نظارت تا چند ماه دیگر به نتیجه نرسد، اقدام به خرید سامانه پس از معاملات خارجی خواهیم کرد. بنابر اظهارات دهقان، می‌توان در بیم و امید اجرایی شدن و یا نشدن این طرح تا چند ماه دیگر منتظر ماند و دید که آیا پایان این داستان به کجا ختم خواهد شد؛ مشکلات فنی و مدیریتی اجرای سامانه داخلی برطرف خواهد شد؟ و یا اینکه باید برای خرید نمونه خارجی و بارگذاری آن، چمدان سفر را بست و رهسپار کشورهای عرضه کننده این نرم افزار شد. اما در این بین، عباس احمدی، مدیرعامل سابق شرکت مدیریت فناوری بورس تهران بر این باور است که ما نیازی به خرید این سامانه از خارج کشور را نداریم.   لزوم انجام اصلاحات در نسخه بومی  برای معاملات مشتقه احمدی با صحه گذاشتن بر انتقادات مطرح شده، می‌گوید که شیوه عملیات پس از معاملات ما مختص بازار خودمان است. به همین دلیل داشتن یک سیستم بومی برای ما الزام است. یعنی هر سیستم خارجی هم که خریداری شود تا حد زیادی باید بومی سازی روی آن انجام شود. بنابراین از نظر تکنولوژی، ما برای تولید یک سامانه داخلی، با مشکلات و موانع خیلی بزرگی مواجه نیستیم؛ شرکت سپرده گذاری یک سیستمی را تست کرده و در حال اجراست. البته یکسری اختلافات با شرکت مدیریت فناوری در مباحث فنی وجود دارد و امیدوارم که این مباحث حل شود و این سیستم بتواند جایگزین سیستم قدیمی شود. وی در گفت‌وگو با هفته‌نامه بورس تصریح می‌کند که مشکلات موجود در اجرای سامانه داخلی، بیش از آنکه به مسایل تکنولوژیکی مربوط باشد، به مسائل مدیریتی بازمی‌گردد، به همین دلیل الزامی برای خرید محصول از خارج در این مقطع وجود ندارد. مدیرعامل سابق شرکت مدیریت فناوری بورس تهران بر این باور است که ما شاید در بحث‌ معاملات مشتقه نیازمند انجام برخی اصلاحات و توسعه بر روی همین سامانه‌ای هستیم که در حال تولید شدن است، تا بتواند معاملات مشتقه ما را پوشش دهد، اما این موارد همگی از نظر اجرایی و فنی حل شده به شمار می‌رود و توان اصلاح و توسعه آن در شرکت سپرده‌گذاری و شرکت مدیریت فناوری وجود دارد. احمدی در پایان با اشاره به اینکه این پروژه چهار سال است که در حال اجراست، خاطرنشان می‌کند که قطعا ایراداتی به شیوه اجرای پروژه وارد است، چراکه نباید ۴ سال به درازا می‌کشید. اما به هر حال این پروژه انجام شده است و نباید به اول خط بازگردیم و بحث خرید خارجی را دوباره مطرح کنیم. بهتر آن است که نواقص سیستم فعلی را شناسایی و آن را برطرف کنیم.

بازار سرمایه   بورس   بورس تهران   پست ترید داخلی