به گزارش TSEpress دولت یونان هم پول کم دارد هم وقت. اگر به زودی با شرکای حوزه یورو به توافق نرسد و آخرین قسط بسته نجات مالی‌اش را نگیرد، واقعا ممکن است نتواند وام‌هایش را پس بدهد، یا به عبارت دیگر ورشکسته شود.
چنین اتفاقی یونان را به سوی بیرون رفتن از حوزه یورو هل خواهد داد – سناریویی که به گرکزیت (Grexit)، ترکیبی از دو کلمه Greece (یونان) و Exit (خروج) معروف شده.
خزانه یونان چقدر خالی است؟
پاسخ این است که اگر توافق 'پول در برابر اصلاحات مالی' در آینده خیلی نزدیک حاصل نشود، کفگیر دولت چپ‌گرای یونان به ته دیگ می‌رسد. این حرفی است که البته بارها گفته شده، اما این بار به نظر می‌رسد جدی‌تر از همیشه باشد.
دولت یونان قسط یک میلیارد یورویی ماه مه را هر طور شده جور کرد و به صندوق بین‌المللی پول پرداخت. اما تابستانی سخت در راه است، با سررسید پرداخت‌های سنگین دیگری به صندوق بين‌المللی پول، به بانک مرکزی اروپا، و به کسانی که اوراق بهادار کوتاه‌مدت دولت را خریده‌اند.
یونان برای جستن از این وضعیت از بخش دولتی کشور از جمله بیمارستان‌ها خواسته اگر پولی ذخیره دارند به خزانه برگردانند.
آلکسیس سیپراس، نخست‌وزیر یونان، گفته مطمئن است توافق حاصل می‌شود و کار به ورشکستگی نمیکشدبهعنوان یک نمونه، شهردار تسالونیکی، دومین شهر بزرگ یونان، میلیون‌ها یورو به خزانه تحویل داده.
روی‌هم‌رفته می‌شود گفت اگر آخرین بخش از بسته نجات مالی صندوق بین‌المللی پول و اتحادیه اروپا به موقع نرسد، ورشکستگی یونان و معطل ماندن همه بدهی‌هایش قطعی است.
آیا امورات کشور می‌گذرد؟
پاسخ دولت یونان کوتاه و صریح است: خیر. لب کلام این است که بدهی آن‌قدر زیاد و فرصت آن‌قدر کم است که امکان پرداختش نیست.
از این گذشته حقوق کارکنان دولت، بازنشسته‌ها و کمک‌هزینه‌های دولتی هم هست، که روی هم 2.2 میلیارد یورو می‌شود.
بدیهی است که حزبی چپ‌گرا مثل سیریزا، هرگز بدهی طلبکارانش را بر حقوق ۶۰۰ هزار کارمند دولت و حدود 2.6 میلیون بازنشسته یونانی مقدم نمی‌داند. فراموش نکنیم که سیریزا از زمان به قدرت رسیدن ۴۰۰۰ کارمند دولت را که دولت پیش اخراج کرده بود، به کار بازگرداند.
آخرین بار که وام‌دهندگان خارجی به یونان پول دادند، ماه اوت سال گذشته بود. با احتساب آن پرداخت، 7.2 میلیارد یورو از دو وام ۲۴۰ میلیارد یورویی که اتحادیه اروپا و صندوق بین‌المللی پول وعده داده بودند، مانده که در شرایط فعلی حیاتی است.
توافق احتمالی باید به تأیید "یوروگروپ" و رئیس آن، جرون دیسلبلوم برسدحتی اگر یونان این پول را هم بگیرد، ممکن است همچنان به یک بسته نجات ده‌ها میلیارد یورویی دیگر نیاز داشته باشد. منتها اگر مجموعه اصلاحات پیشنهادی دولت یونان نظر وام‌دهندگان را جلب نکند، از وام سوم خبری نخواهد بود.
آیا ورشکستگی به معنای بیرون رفتن یونان از اتحادیه اروپاست؟
اگر دولت یونان نتواند بدهی‌هایش را بپردازد، ممکن است پولی که از بانک مرکزی اروپا به دولت و به بانک‌های یونانی تزریق می‌شود، قطع شود. این بانک‌ها به کمک اضطراری ۷۹ میلیارد دلاری بانک مرکزی اروپا نیازمندند.
اگر این پول نقد به یونان نرسد، ممکن است دولت دچار "ورشکستگی اجباری" شود. این بدترین حالت متصور است چون یوروی یونان ته می‌کشد و معضلات این کشور را دوچندان می‌کند.
اگر مردم و سرمایه‌دارها احساس کنند این اتفاق می‌افتد، به سرعت پول‌های‌شان را – تا یورویی در کار است – از بانک‌ها خارج می‌کنند. تا همین‌جا هم ده‌ها میلیارد یورو از حساب‌های بانکی بیرون کشیده شده.
اگر این فرایند شدت بگیرد، دولت ممکن است ناچار شود برداشت از حساب‌های بانکی را ممنوع کند. آن‌طور که پروفسور لین بگ از مدرسه اقتصاد لندن می‌گوید، "ورشکستگی اجباری یعنی خزانه خالی است. دولت چاره‌ای ندارد جز این‌که حقوق کارمندانش را ندهد و بگوید باید هرچه داریم جمع کنیم که حداقل بیمارستان‌ها بی‌پول نمانند."
در این حالت یونان باید به واحد پول دراخما برگردد، پولی که بلافاصله بی‌ارزش می‌شود. تورم بالا می‌رود و نظام بانکی دچار بحران می‌شود. بدتر از همه این‌که – به گفته پروفسور بگ – بازارهای بین‌الملی ممکن است تا سال‌ها به یونان اعتماد نکنند. درست مثل آن‌چه از سال ۲۰۰۲ برای آرژانتین پیش آمد.
سیریزا با وعده پایان سیاست‌های ریاضتی به قدرت رسید، اما کارکنان بخش دولتی می‌خواهند بدهی‌های یونان هم بخشیده شودیونانیها البته می‌خواهند در حوزه یورو بمانند، اما ورشکستگی اجباری به احتمال زیاد موجب بیرون افتادن‌شان می‌شود.
آن‌طور که پروفسور دیمیتریوس کوسنیدیس از دانشگاه ارسطوی تسالونیکی می‌گوید، چنین اتفاقی برای یونان فاجعه‌بار خواهد بود: کسب‌وکارها تعطیل می‌شوند و نرخ بی‌کاری به‌شدت بالا می‌رود.
به زبان ساده، دلیل خروج یونان از حوزه یورو (گرکزیت) – اگر اتفاق بیافتد – این است که "کشور پول ندارد. هیچ‌کس حاضر نیست قرض بدهد، اما قسط بدهی‌ها باید پرداخت شود."
بنابراین آیا می‌شود گفت "گرکزیت" در راه است؟
پروفسور کوسنیدیس معتقد است "اگر تا پایان ماه مه توافقی حاصل نشود، گرکزیت حتمی است." اضافه می‌کند: "باید به توافق برسند."
آینده یونان در حوزه یورو آن‌قدر لرزان است که چندی پیش بنگاه شرط‌بندی بریتانیایی ویلیام هیل شرط‌بندی روی خروج یونان یا همان گرکزیت را متوقف کرد.
اما در روزهای اخیر، هرچه پایان ماه مه نزدیک‌تر شده، لحن سران اروپایی و طرف یونانی آرام‌تر شده. کارگزاران بورس هم به‌نظر، خوش‌بین‌تر شده‌اند. در یک نظرسنجی خبرگزاری رویترز که اواخر آوریل انجام شده بود، حدود ۴۰ درصد کارگزاران بورس‌های مالی گفته بودند یونان در نهایت از حوزه یورو بیرون می‌رود. این رقم این روزها به حدود ۲۵ درصد رسیده.
نکته‌ای دیگر که می‌تواند مایه خوش‌بینی باشد این است که خروج یونان از حوزه یورو برای دیگر کشورهای اتحادیه اروپا هم نپذیرفتنی است.
ضمن این‌که هستند کسانی که معتقدند اگر دو طرف به توافق نرسند هم دنیا به آخر نمی‌رسد.
یعنی ممکن است یونان ورشکسته شود و پولش یورو بماند؟
در نگاه اول احتمالش کم است. اما غیرممکن نیست که یونان و وام‌دهندگان بین‌المللی این کشور به توافق نرسند، اما تدبیری اتخاذ شود که ارتباط این کشور با بانک مرکزی اروپا – و در نتیجه ورود یورو – قطع نشود، و به نوعی در حوزه یورو بماند.
در این حالت "ورشکستگی اجباری" و به تبع آن "گرکزیت" الزاما رخ نمی‌دهد.
اساسا بعضی اقتصاددان‌ها معتقدند است بهترین گزینه یونان "ورشکستگی کنترل‌شده" است. در این حالت ممکن است مهلت بازپرداخت وام‌های اروپایی بیشتر و فشار مالی کمتر بشود. در عوض ممکن است دولت ناچار شود سختگیری بیشتری نشان دهد که سرمایه‌ها از کشور خارج نشود.
اگر یونان از حوزه یورو خارج شود، بانک مرکزی یونان باید به دراخما برگردد که بی‌شک ارزشش افت میکندماه گذشته ویتور کنستانچو، معاون رئیس بانک مرکزی اروپا، گفت قانونی وجود ندارد که اگر یونان نتوانست بدهی‌هایش را بپردازد باید از حوزه یورو اخراج شود. آن‌طور که آقای کنستانچو گفت، تا زمانی که بانک‌ها نقدینگی داشته باشند، ناتوانی حکومت در بازپرداخت بدهی‌ها، "خودبه‌خود" بانک‌ها را متأثر نمی‌کند.
یک پیشنهاد این است که اگر پول دولت تمام شد، یک واحد پول موازی یورو ایجاد کند و حقوق کارمندانش را با آن بدهد.
خطر این راه‌حل این است که مردم آن واحد پول جدید را به بهایی ارزان‌تر با یوروی واقعی مبادله کنند – و بانک‌ها به سرعت از یورو تهی شود.
ممکن است بحران به جاهای دیگر هم سرایت کند؟
اتحادیه اروپا هرچه توانسته کرده که مشکلات بانکی یک عضو را از ۲۷ عضو دیگر جدا کند. با این حال صندوق بین‌المللی پول هشدار داده که "خطر همچنان هست و سیستم آسیب‌پذیر است."
اگر یونان نتواند بدهی‌هایش را بپردازد، بانک مرکزی اروپا ضرری هنگفت می‌کند: هم از بابت ۱۱۰ میلیارد یورویی که به بانک‌های یونان داده و هم حدود ۲۰ میلیارد یورویی که اوراق قرضه دولتی یونان را خریده.
البته بانک مرکزی اروپا – در جایگاه یک بانک مرکزی – هر آینه بخواهد می‌تواند پول چاپ کند و سرمایه از دست رفته‌اش را جبران کند. اما آلمان به هیچ وجه زیر بار چنین راه‌حلی نمی‌رود.
واقعیت این است که سرایت کردن بحران اقتصادی را به این سادگی‌ها نمی‌توان پیش‌بینی کرد. اما ماجرا فقط به اقتصاد ختم نمی‌شود. سرنوشت یونان می‌تواند تبعات سیاسی هم داشته باشد. کم نیستند دولت‌هایی نگران که یک چشم به تحولات یونان دارند و چشم دیگر به جنبش‌های ضداروپایی کشورشان.
