بررسی صنعت اوره و آمونیاک (قسمت پنجم) قیمت

بررسی صنعت اوره و آمونیاک - قسمت پنجم (قیمت و عوامل موثر بر قیمت اوره و آمونیاک)

1. قیمت تاریخی 1.1. روند تاریخی قیمت اوره بر اساس گزارش مرکز تحلیل و انتشار اقتصادی بازار کود قیمت دو نوع اوره پریل و گرانول از سال 2001 تا 2015 گزارش شده است. قیمت اوره گرانول در ابتدای این دوره معمولا بیش از پریل بوده اما از 2007 به بعد قیمت آن ها معادل شده است. از اوایل سال 2001 قیمت متانول از 100 دلار/تن شروع به نوسان کرده ولی روند کلی آن تا اواخر سال 2006 صعودی بوده است و از مرز 200 دلار تن فراتر رفت. بعد از آن تا اواخر سال 2007 کاهش کمی داشت تا به مرز 200 دلار/تن رسید. اما به یک باره قیمت اوره اوج زیادی گرفت تا اینکه در طول مدت کمتر از 2 سال تا قیمت 800 دلار/تن افزایش یافت ، به عبارتی 400 درصد افزایش قیمت داشت. اما بعد از آن با شیب بسیار تند اصلاح قیمت صورت گرفت تا اینکه در ابتدای سال 2009 با 400 درصد کاهش به همان مرز 200 دلار/تن رسید. قیمت اوره تا انتهای سال 2011 در محدوده 200 تا 400 دلار/تن نوسان کرد و بعد از آن مرز 400 دلار را شکسته و تا 500 دلار هم افزایش یافت و نهایتا با روند ملایم رو به پایین تا محدوده 250 دلار در هر تن کاهش قیمت یافت .

.

نمودار1-5- روند قیمت اوره از سال 2001 تا 2015

.

1.2. روند تاریخی قیمت آمونیاک

بر اساس گزارش مرکز تحلیل و انتشار اقتصادی بازار کود قیمت معاملاتی آمونیاک در سه منطقه از سال 2009 تا سال 2013 در نمودار ذیل قابل مشاهده است. قیمت آمونیاک از ابتدای سال 2009 تا اواخر سال 2010 سیکلی فصلی را داشته و روندی رو به رشد را طی کرده است. در سال 2011 قیمت از سیکل فصلی به روندی رو به رشد و صعودی تبدیل شد تا اینکه به محدوده 600 دلار/تن رسید. اما در اواخر این سال روند صعودی به دلیل مواردی که ذکر خواهد شد، روند نزولی را شروع کرد و در اوایل سال 2012 با کاهش معادل 45 درصد تا مرز 330 دلار/تن کاهش یافت. البته قیمت آمونیاک در خاورمیانه تا 300 دلار/ تن نیز کاهش یافت. بعد از آن قیمتها روند رو به رشد به خود گرفته و تا اواخر سال 2012 میانگین تا مرز 650 دلار/تن رشد کردند. در صعود قیمت ها در این سال قیمت آمونیاک خاورمیانه تا 700 دلار/تن نیز افزایش یافت. پس از آن قیمت ها با افت و خیز همراه گردیده و نهایتا به سطح 600 دلار در هر تن رسید .

.

نمودار 2-5- روند قیمت آمونیاک (منبع: FERTECON )

.

قیمت آمونیاک از ابتدای سال 2009 که در محدوده 100 تا 200 دلار/تن بوده است تا امروز رشد چشمگیری در حدود 300 درصد داشته است. اما سیکل های قیمت رفتار متفاوتی داشته اند. همانطور که بیان شد سیکل قیمتی در دو سال 2009 و 2010 تقریبا فصلی بوده اما در سال 2011 و 2012 با روندی افزایشی در اول سال و شروع کاهش در سه ماهه آخر سال بوده است. این موارد و نوسانات زیاد قیمتی شاهد این مورد است که قیمت آمونیاک نمی تواند حافظه تاریخی داشته باشد و عوامل زیادی بر تغییرات آن اثر گذار است.

. 1. عوامل موثر بر قیمت اوره و آمونیاک از مهمترین عوامل موثر بر قیمت کودهای نیتروژنی (اوره و آمونیاک) می توان به تولید ناخالص ملی کشورها و وضعیت محصولات زراعی از تولید، مصرف ، شرایط آب و هوایی و ... اشاره کرد. در ادامه برخی از مهمترین عوامل موثر بر قیمت و بازار اوره و آمونیاک تشریح شده، بعد از آن روابط قیمت این محصولات با برخی متغییرها از جمله قیمت نفت خام و گاز طبیعی سنجیده می شود.

. 2.1. چشم انداز اقتصادی جهان رشد اقتصادی جهان و شرایط مالی بر دیگر بخش ها از جمله بخش کشاورزی تاثیر می گذارد. در چهار سال گذشته اقتصاد جهانی یک بحران اقتصادی همراه با رکود در رشد اقتصادی با بازیابی مداوم را پشت سر گذاشته است. به منظور بررسی چشم انداز صنعت جهانی کود باید به انتظارات کاهش رشد اقتصادی جهان نگاه کرد. بر اساس گزارشی از بلومبرگ، اعضای شرکت کننده در اجلاس سالانه مجمع جهانی اقتصاد، بر این عقیده هستند که علی رغم چشم انداز خرید و فروش نفت به شدت ارزان و بازده اوراق بهادار و همین‌طور نگرانی‌های جدی نسبت به تاثیر اقتصاد چین بر بازارها و نگرانی نسبت به سیاست‌های پولی در آمریکا نسبت به ژاپن و اتحادیه اروپا، چشم‌انداز اقتصادی جهان در سال 2016 و پس از آن امیدوارکننده اما توام با احتیاط است. رییس صندوق بین‌المللی پول نیز رشد اقتصادی جهان در سال 2016، را ملایم و متغیر پیش بینی کرد. وی در این ارتباط گفت: رشد اقتصادی جهان در سال 2016 میلادی، 3.4 و در سال 2017 میلادی 3.6 درصد برآورد می‌شود، درحالی که این رقم در سال 2015 میلادی، 3.1 درصد بوده است. ما در سال 2016 میلادی، شاهد رشد اقتصادی جهان با سرعت ملایم و نامتوازن هستیم. بنابراین، خوش‌بینی‌های نسبی و در عین حال، ریسک‌های جدی وجود خواهد داشت. این ریسک‌ها شامل تغییر رویکرد اقتصادی چین از اقتصاد تولیدمحور و مبتنی بر صادرات، به سمت اقتصاد مبتنی بر مصرف، ادامه روند کاهش قیمت مواد اولیه متاثر از قیمت نفت و عدم همگرایی سیاست‌های پولی در سراسر جهان، می‌شود. اقتصاد جهان، تصویری کاملا متفاوت از تغییرات اساسی نشان می‌دهد که این مساله به دلیل رشد اقتصادی چین و هند و روند نزولی اقتصادهای برزیل و روسیه رخ داده است.

. 2.2. تولید، مصرف و قیمت محصولات زراعی 2.2.1. مصرف کودهای شیمیایی در محصولات زراعی مهم¬ترین مصرف کودهای پایه نیتروژن در زراعت و محصولات کشاورزی است. در نمودار ذیل سهم هر یک از محصولات از مصرف کود نیتروژنی آمده است. همانطور که مشخص است گندم، برنج، میوه و سبزی و همچنین ذرت بیشترین مصرف این نوع کود را دارند. این 4 دسته محصول بیش از 66 درصد از این نوع کود را استفاده می¬کنند. در نتیجه تحولات در بازار این محصولات تاثیر زیادی بر بازار و قیمت کود دارد .

.

نمودار3-5- سهم مصرف هر یک از محصولات کشاورزی از کودهای پایه نیتروژنی

.

2.2.3. شاخص بهای مواد غذایی بر اساس گزارش سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) ، قیمت جهانی محصولات غذایی اساسی در ماه ژوئیه سال جاری میلادی (10 تیر الی 10 مرداد) به پایین ترین سطح متوسط ماهانه (طی 6 سال گذشته) از سپتامبر سال 2009 بدین سو رسید. بنا بر گزارش این سازمان، افت شدید بهای محصولات لبنی و روغن های گیاهی موجب شد تا افزایش قیمت شکر، حبوبات و غلات در ماه گذشته میلادی کمرنگ شود، حال آنکه شاخص قیمت های جهانی گوشت در این ماه همچنان ثابت ماند. شاخص بهای جهانی مواد غذایی فائو به طور متوسط در ماه ژوئیه به 164.4 واحد رسید، که در مقایسه با ماه ژوئن (10 خرداد الی 10 تیر) 1.0 درصد و مدت مشابه در سال قبل 19.4 درصد کاهش داشت. بر این گزارش، در ماه ژوئیه کاهش تقاضای واردات شیر توسط چین، کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا و اتحادیه اروپا موجب شد تا شاخص بهای محصولات لبنی در مقایسه با ماه قبل به میزان 7.2 درصد افت کرده و در نهایت فراوانی صادراتی محصولات لبنی را در بازارهای جهانی به همراه داشت. شاخص بهای روغن های گیاهی نیز در ماه ژوئیه به میزان 5.5 درصد در مقایسه با ژوئن کاهش داشت و به پایین ترین میزان خود از ژوئیه سال 2009 بدین سو رسید. این سقوط در واقع در پی کاهش قیمت جهانی روغن پالم اتفاق افتاد که به واسطه افزایش تولید و عرضه این محصول در آسیای جنوب شرقی رخ داد، حال آنکه کند شدن آهنگ صادرات این محصول توسط مالزی نیز بر این جریان اثرگذار بوده است. از سوی دیگر افت بیشتر قیمت روغن درپی عرضه گسترده این محصول برای صادرات توسط کشورهای آمریکای جنوبی صورت گرفت، چراکه این روند باعث شد تا چشم انداز عرضه جهانی این محصول را برای سال 16/2015 در حالت مثبت قرار گیرد. همانطور که مشخص می باشد، تغییرات قیمت اوره و شاخص بهای مواد غذایی همبستگی دارد.

.

2.2.4. پیش بینی قیمت محصولات زراعی موسسه CRU قیمت سه محصول سویا، ذرت و گندم را تا سال 2017 پیش بینی کرده است. بر اساس این پیش بینی که در شکل زیر قابل مشاهده است قیمت  ذرت و سویا در سال 2013 کاهش اندکی داشته و سپس متعادل و بسیار کم نوسان می شود. قیمت گندم نیز به میزان قیمت فعلی خود نوسانات اندکی خواهد داشت.

.

نمودار 4-5– پیش بینی شاخص قیمت محصولات زراعی (منبع: گزارش CRU ، پایه 2000)

.

2.3. رابطه قیمت نفت خام و گاز طبیعی با قیمت اوره علاوه بر عوامل ذکر شده، یکی دیگر از عوامل موثر بر صنعت کود (اوره و آمونیاک) قیمت انرژی است. قیمت انرژی در سال 2011 به دلیل پیشی گرفتن تقاضا از عرضه افزایش یافت. متوسط قیمت نفت خام برنت در سال 2011 به 111.26 دلار در هر بشکه رسید و نسبت به سال 2010 معادل 40 درصد افزایش یافت. در طول نیمه اول سال 2012، قیمت نفت خام افزایش یافت تا به اوج قیمت یعنی مبلغ 125.44 دلار به ازای هر بشکه نفت رسید. اما با کاهش و افزایشهای زیادی که در این سال داشت متوسط قیمت آن به 113 دلار رسید . نفت خام از سال 2014 مسیر نزولی را در پیش گرفته و تا محدوده 30 دلار در هر بشکه رسید . قیمت انرژی بر بخشهای مختلف از جمله کود و اوره تاثیر گذار است. در نمودار ذیل قیمت اوره در کنار قیمت ، گاز طبیعی نفت خام 2006 تا نیمه اول سال 2015 آمده است. این نمودار در بلند مدت رابطه نزدیکی بین این متغیرها نشان می دهد.

.

نمودار 5-5– روند قیمت گاز طبیعی و اوره

.

بر اساس پیش بینی موسسه CRU قیمت نفت خام در کنار قیمت اوره آمده است. همانطور که مشاهده می شود جز در سال 2012 روند قیمتی این دو محصول روندی مشابه را داشته اند.

نمودار 6-5– پیش بینی قیمت نفت خام برنت در کنار اوره