تأمين مالي بخش صنعت با اوراق سلف موازي

به گزارش TSEpress  و به نقل از پایگاه اطلاع رسانی بازر سرمایه (سنا) ، رئیس اداره توسعه ابزارهای مالی شرکت بورس کالای ایران گفت: ابزار سلف موازی استاندارد می تواند دو کارکرد اساسی داشته باشد و با دو الگوی متفاوت استفاده شود که الگوی اول برای مقاصد تأمین مالی کوتاه مدت و مستمر و برای تأمین سرمایه در گردش است و الگوی دوم برای مقاصد تأمین مالی بلند مدت و طرح‌های توسعه‌ای استفاده می شود. علیرضا ناصرپور در یادداشتی افزوده است : تاکنون طراحی‌های متفاوتی با استفاده از عقد پایه سلف در جهت ابزارسازی انجام شده است؛ ساختارمند و منضبط شدن قراردادهای سلف و بورسی شدن آن در بورس کالای ایران، انتشار صکوک (اوراق) سلف برای نخستین‌بار در بحرین و نیز استفاده از سازوکار سلف موازی در مالزی از این موارد هستند. در این موارد یکی از مشکلات خریدارانی که وارد قرارداد سلف می شوند ، نبود بازار ثانویه برای این قرارداد و نداشتن امکان نقد شوندگی آن تا سررسید به دلایل شرعی است. زیرا اگر خریدار، کالایی را به سلف خریده باشد، قبل از سررسید نمی‌تواند آن را بفروشد، نه به خود فروشنده و نه غیر او، مساوی قیمت معامله اول باشد یا غیر مساوی. بورس کالای ایران پس از سال‌ها استفاده از قراردادهای سلف به صورت ساختارمند در معاملات خود و انجام حجم قابل توجهی از معاملات بازار فیزیکی در این بورس در قالب این قرارداد، به منظور پاسخگویی به نیاز تأمین مالی بخش صنعت اقدام به طراحی اوراق سلف موازی استاندارد کرد. فروردین 1392 دستورالعمل معاملات سلف موازی استاندارد برای انتشار اوراق سلف بر روی همه کالاها در این بورس طراحی شد، که به انتشار اوراق سلف بر روی سنگ آهن شرکت گل‌گهر در تیر1393 به مبلغ 83 میلیارد تومان منجر شد. اوراق سلف موازی استاندارد برای رفع مشکل نقد شوندگی معاملات سلف، به عنوان یک نوآوری جدید در بازار سرمایه مطرح شده است. این ابزار علاوه بر اینکه برای تولیدکنندگان کالاها امکان تأمین مالی فراهم می‌آورد، یک ابزار سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار کالایی برای سرمایه گذاران نیز به شمار می رود. بر اساس سازکار معاملات سلف موازی مقدار معینی از دارایی پایه به فروش می‌رسد که وجه قرارداد مذکور باید نقدی پرداخت و دارایی پایه در سررسید مشخصی در آینده تحویل شود. در طول دوره معاملاتی قرارداد، خریدار سلف اول می‌تواند برای فروش دارایی پایه به میزان خریداری شده در قرارداد سلف اول به شخص دیگری در قالب یک قرارداد سلف ثانویه اقدام کند. این قرارداد سلف ثانویه را سلف موازی می‌گویند. این فرایند می‌تواند به همین صورت ادامه یابد و خریدار سلف دوم نیز در قالب یک معامله سلف دیگر دارایی پایه به میزان خریداری شده را به فرد دیگری بفروشد و بدین ترتیب معاملات ثانویه سلف شکل می‌گیرد. این معاملات ثانویه سلف باید ازهم مستقل باشد و فروشنده سلف ثانویه(خریدار سلف اولیه) به استناد گواهی سلف اول، خریدار سلف ثانویه را به فروشنده سلف اولیه جهت تحویل فیزیکی حواله می‌دهد. در این حالت پذیرنده حواله مسئولیت مراجعه به فروشنده اولیه را می پذیرد و حق رجوع به فروشنده در معامله ثانویه را ندارد. این دو قرارداد سلف از یکدیگر مستقل است . بنابراین به سلف‌هایی که بعد از سلف اول منعقد می شود، سلف موازی گفته می شود و از آنجایی که در فرایند انتشار این اوراق باید داریی پایه و مشخصات آن از جمله اندازه قراداد، نوع دقیق دارایی پایه و... استاندارد شده باشد، به آن سلف استاندارد گفته می‌شود. البته این سازکار معاملاتی به اختصار به سلف موازی مشهور است. سازکار سلف موازی در دو دوره زمانی مختلف در کمیته فقهی سازمان بورس اوراق بهادار مطرح شده است که اولین مورد در مرداد 87 بوده که در آن کلیات سلف موازی مورد تایید قرار گرفته است و در جلسات دیگری که منتهی به پایان اذر 90 شده ، سلف موازی با تفصیل بیشتری بحث شده و جرئیات آن مورد تصویب قرار گرفته و تایید شده است. در صورتی که سلف موازی به صورت کوتاه مدت منتشر شود، تا حد زیادی تغییرات قیمت دارایی پایه و در نتیجه بازدهی این اوراق برای خریدار و نیز هزینه‌های تأمین مالی برای فروشنده قابل محاسبه خواهد بود. اما در الگوی اوراق سلف بلندمدت، نوسان های غیر قابل پیش بینی قیمت کالا ممکن است ریسک شدیدی را به فروشنده یا خریدار این اوراق تحمیل کند. بنابراین برای جذاب‌تر کردن این اوراق بلندمدت برای خریدار و نیز پوشش ریسک طرف عرضه کننده اوراق، اختیار تبعی بر روی این اوراق قابل تعریف است. بر اساس مصوبه کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار quotation mark خریداران و فروشنده سلف کالا ضمن قرارداد سلف کالا شرط می‌کنند که خریدار سلف حق‌اختیار فروش مقدار معینی از کالا را به قیمت معین در سررسید داشته باشد و فروشنده نیز حق‌اختیار خرید مقدار معینی کالا را به قیمت معین در سررسید داشته باشد. همچنین عرضه کننده سلف ضمن قرارداد سلف کالا اجازه می‌دهد که خریدار سلف این دو اختیار را به خریدار سلف موازی کالا منتقل کند.