صنعت سیمان-قسمت پنجم-هزینه‌های تولید

بخش پنجم- بررسی هزینه‌های تولید سیمان

1. بهای تمام شده تولید با توجه به اینکه کارخانجات سیمان از نظر قدمت و سنوات فعالیت بعضا با هم تفاوت‌های اساسی دارند و با توجه به تاثیرگذاری این موضوع در میزان هزینه‌های تحمیل شده به شرکت‌ها، لازم است اقلام بهای تمام شده سیمان بر اساس عمر فعالیت شرکت‌ها طبقه بندی و محاسبه شود. بدین منظور شرکت سیمان داراب به عنوان جوان‌ترین شرکت در گروه مورد بررسی که در سال 1386 راه‌اندازی شده، سیمان بهبهان (راه‌اندازی در سال 1358 به عنوان شرکتی پیش رو در سنعت سیمان از نظر کیفیت محصول) و سیمان دورود ( شروع راه‌اندازی در سال 1338 و توسعه خطوط جدید تولید خود تا سال 1359 به عنوان واحدی با سن بیشتر) به عنوان نمونه انتخاب شده و هزینه‌ها و بهای تمام شده آنها تجزیه و تحلیل می‌شود. همانطور که مشخص است سربار نزدیک به 80 درصد از بهای تولید را تشکیل می‌دهد. در نتیجه یکی از مهمترین هزینه‌های تولید می‌باشد.

1.1. مواد مستقیم مصرفی مواد اولیه عمده برای تولید سیمان عبارتند از: سنگ اهک، خاک رس، گچ، سیلیس و پودر سنگ آهن، کائولن. مواد اولیه عمده برای تولید سیمان شامل سنگ آهک به نسبت 75 % و درجه خلوص 95-80 % و خاک رس به نسبت 25-23 % است. چنانچه هر یک از عناصر تشکیل دهنده اصلی از حد مجاز کمتر باشد، از تصحیح کننده هایی مانند سنگ آهن هماتیت و در صورت لزوم از سنگ سیلیس و سنگ آهک با درجه خلوص بالا استفاده می شود. هر یک از تصحیح کننده ها به ترتیب برای تأمین Fe2O3 و SiO2 و CaO می باشد. در نمودارهای زیر سهم هر یک از مواد اولیه در تهیه سیمان خاکستری و سیمان سفید نمایش داده شده است. همانطور که مشخص است در تولید سیمان خاکستری عمده مواد مصرفی 75% سنگ آهن و 20% خاک رس است.

درصد هر یک از مواد اولیه در تولید سیمان خاکستری

 

در تولید سیمان سفید عمده مواد مصرفی 50% کائولن، 40% سنگ آهن و گچ و پودر سیلیس هرکدام 5 درصد است.

درصد هر یک از مواد اولیه در تولید سیمان سفید

1.2. سربار ساخت همانطور که بیان شد بیش از 80 درصد از بهای تمام شده تولید سیمان مربوط به هزینه ی سربار است. از این بین از مهمترین اقلام سربار هزینه پاکت و بسته بندی، استهلاک، تعمیر و نگهداری، برق، سوخت (گاز و مازوت) می باشد و از بین این اقلام هزینه سوخت شامل مازوت و گاز مصرفی بیشترین سهم را در بین اقلام سربار دارد.

البته با توجه به مقدار تولید این اقلام می تواند متفاوت باشد.

1.3. بهای تمام شده هر تن در جدول ذیل برای 3 کارخانه مد نظر بهای تمام شده هر تن سیمان به ریز اقلام آورده شده است. همانطور که مشخص است سیمان بهبهان بیشترین بهای تمام شده تولید سیمان را در بین این 3 شرکت دارد. هزینه پاکت متغیر است و با توجه به میزان تولید سیمان فله یا پاکتی می تواند متفاوت باشد. هزینه ی استهلاک با عمر کارخانه رابطه عکس داشته و با افزایش سن کارخانه هزینه استهلاک آن کاهش می یابد و به همین دلیل در سیمان داراب هزینه استهلاک از دو کارخانه دیگر بیشتر است. اما هزینه برق برعکس استهلاک بوده و با توجه به اینکه دستگاه های جدید برق کمتری مصرف می کند، در سیمان داراب هزینه برق مصرفی کمتر است.

2. نقش انرژی در صنعت سیمان همانطور که اشاره شد، یکی از مهمترین اقلام سربار و بهای تمام شده تولید سیمان انرژی است که میانگین بیش از 30% بهای تمام شده را تشکیل می دهد. انرژی مصرفی در صنعت سیمان به دو صورت الکتریکی و حراراتی می‌باشد. حدودا 20 درصد از سبد انرژی صنعت سیمان مربوط به انرژی الکتریکی و حدود 80 درصد از آن مربوط به انرژی حاصل از سوخت‌های فسیلی نظیر مازوت و گاز است. به طور متوسط برای هر تن سیمان تولیدی 110 کیلووات برق و 100 لیتر مازوت مصرف می‌گردد. البته این نرخ در کارخانه‌های مختلف متفاوت است. به عبارت دیگر مصرف انرژی در صنعت سیمان به صورت عمده شامل سوخت مورد نیاز برای پخت کلینکر و انرژی الکتریکی مورد استفاده برای خرد کردن کلینکر، پردازش مواد خام و پخت کلینکر می باشد. قسمت عمده انرژی در مرحله پخت کلینکر مصرف می شود.

نسبت هزینه برق و سوخت مصرفی به هزینه های تولید در صنعت سیمان ایران

عوامل مختلفی در تغییر میزان مصرف انرژی در صنعت سیمان دخیل می باشند که از آن جمله می توان به تکنولوژی، خصوصیات مواد خام، نسبت کلینکر به سیمان، ترکیب سیمان و غیره اشاره کرد. پیشرفت تکنولوژیکی یکی از عوامل عمده در کاهش مصرف انرژی می باشد و اکثر کشورهای تولید کننده سیمان در حال حاضر به سمت استفاده از تکنولوژی های بالابرنده کارآیی انرژی از جمله روش خشک پیش می روند. در نمودار زیر شدت مصرف انرژی در صنعت سیمان (انرژی معادل یک تن نفت خام بر یک تن سیمان) بین چند کشور مقایسه شده است.

شدت مصرف انرژی در صنعت سیمان (انرژی معادل یک تن نفت خام بر یک تن سیمان)

همانطور که مشخص است شدت انرژی مصرفی تقریبا معادل با میانگین جهانی است. در صورتی که این رقم برای کشور چین که عمده ترین تولیدکننده سیمان است مقداری بیشتر است.